نگاهی به نیروی دریایی ایران از گذشته تا امروز

تقریبا دو سوم از کره زمین را دریاها تشکیل دادند و حضور در دریا از مولفه های قدرت می باشد. در طول تاریخ از لشکر کشی‌ هخامنشیان به اروپا گرفته تا تسخیر عربستان توسط انوشیروان ساسانی و حضور کشتی های ایرانی در دریای سرخ، زمانیکه ما ناوگان دریایی قوی داشتیم در جهان شهره و تاثیرگذار بودیم. جالب اینکه حتی جدا کردن قاره آسیا از افریقا را با ساخت کانال در مصر به داریوش نسبت می دهند که دریاها را به هم متصل کردند، کانال سوئز امروزی طراحی مجدد و الهام گرفته از کانال ساخت داریوش است. نیروی دریایی ایران باستان یکی از تاثیر گذارترین نیروهای باستانی ما بود و در نبردهایی سرنوشت جنگ و تاریخ را عوض کردند مانند نبرد های ترموپیل و سالامیس و تسخیر کنستانتینوپل (پایتخت بیزانس) توسط خسرو پرویز.

اولین تلاش، در جهت ساخت کشتی‌های جنگی و ایجاد ناوگان مدرن در دوره صفویه و برای اخراج پرتغالی ها از جزیره هرمز و خلیج فارس صورت گرفت. این تلاش به دلیل دخالت انگلستان به نتیجه نرسید البته شاه عباس در نهایت موفق شد پرتغالی ها را اخراج کند که از آن پس نام بندر گمبرون به یاد او بندرعباس گذاشته شد. اولین نیروی دریایی مدرن ایران توسط نادر شاه افشار و با خرید کشتی از هلند و انگلستان تاسیس شد. در زمان قاجار فقط ناصرالدین شاه بود که تنها یک فروند کشتی نظامی از آلمان ها خرید که پرسپولیس نام گذاری شد.

در سال۱۳۰۲ شمسی، نیروی دریایی ایران به‌طور رسمی مجددا تأسیس گردید و دانشجویان جهت تحصیل به ایتالیا اعزام گردیدند و چند فروند ناو جهت ساخت به ایتالیا سفارش گردید. در یورش متفقین به ایران، نیروی دریایی مقاومت منحصر به فردی از خود نشان داد که منجر به غرق شدن ناوچه‌های ببر، پلنگ و درگذشت دریابان بایندر فرمانده نیروی دریایی و افسران، درجه داران و ناویان گردید

بعد از جنگ جهانی دوم و ملاقات سران متفقین در تهران، دو فروند ناو به منظور غرامت به ایران داده شد و نیروی دریایی ایران با داشتن ناوهای شاهرخ، سیمرغ، شهباز، کرکس به همراه باقی‌مانده کارکنان مجدداً پا گرفت

با افزایش درآمدهای نفتی ایران و عضو شدن ایران در پیمان سنتو، پاسداری از خلیج فارس، دریای عمان و شمال اقیانوس هند به ایران سپرده شد. نیروی دریایی به سرعت توسعه یافت در دهه‌های  ۴۰ و۵۰ نیروی دریایی ایران دارای سه فروند ناوشکن سنگین موشک انداز، هوادریا متشکل از بالگردهای ضد سطحی، ضد زیردریایی، مین روب و هواناوهای پیشرفته، ناوهای مین روب، دوازده فروند ناوچه موشک انداز، ناوگان عظیم آبی خاکی، لجستیکی و پایگاه‌های عمده و تشکیل یگان‌های تفنگدار و تکاور دریایی اقدام و مراکز آموزشی ایجاد و بزرگترین مرکز کارخانجات و تعمیرات کشتی با حوض‌های خشک و شناور در بندرعباس ایجاد گردید.

با پیروزی انقلاب اسلامی تحول عظیمی در نیروی دریایی ایجاد و در راستای خودکفایی آموزشی، اعزام دانشجو به خارج از کشور متوقف و دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) با چهار دانشکده ناوبری و فرماندهی کشتی، مهندسی برق، الکترونیک و مخابرات دریایی، مهندسی مکانیک دریایی، رشته مدیریت و کمیسر دریایی تأسیس گردید. مراکز آموزش تخصص‌های دریایی در رشت و بندرانزلی توسعه یافتند. مکمل این حرکت نیروی دریایی سپاه به اختصار ندسا، در کنار نیروی دریایی ارتش به اختصار نداجا شکل گرفت. همینطور دانشکده فرماندهی دریایی نیز شکل گرفتند.

سازمان رزمی ندسا، ماموریت تامین امنیت خلیج همیشه فارس را بر اساس دکترین های جنگ های نامتقارن پیگیری کرد و سازمان رزمی نداجا، ماموریت تامین امنیت دریای عمان و تامین امنیت شناورهای تجاری در آب های دور را بر عهده گرفت. در بحث تولید تسلیحات سازمان های رزمی ما به خودکفایی نسبی رسیدند و این مسیر همچنان ادامه دارد به شکلی که نداجا در کنار اورهال داشته های خود،در بحث تولید زیر سطحی، قایق های موشک انداز و ناو بالگردپذیر و غیره گام های بزرگی برداشته است و در آینده هم اتفاقات بزرگتر و مبارکی ان شاءالله خواهد افتاد. ندسا نیز در بحث تولید قایق های موشک انداز مثل سراج که باعث وحشت دشمن و بهت جهانیان بود گام های بسیار ارزشمندی برداشت کمااینکه تولید قایق های دوزیست و یا قایق پرنده نیز بخشی از هنرنمایی مردان دفاعی ما بود و در آینده هم در بحث زیرسطحی و شناورهای سنگین کارهای ارزشمندی انجام خواهد شد. تمام این تلاش ها در کنار صنعت موشکی باعث بازدارندگی نسبی برای ما بود به شکلی که دشمن توان محاسبه هزینه های حمله به سواحل ایران و انجام عملیات های سرپل گیری را ندارد.

بعد از خودکفایی کشورمان در ساخت شناورهای سبک در حال حاضر در لا به لای اخبار می شود، می توان چشم انداز آینده نیروی دریایی را بهتر دید، از قصد ندسا برای ساخت زیرسطحی و شناورهای موشک انداز تا زمزمه های قصد ارتش برای ساخت ناو هواپیمابر. در این بین صنعت دریایی پوشش خوبی برای فعالیت های هسته ای ما و رسیدن به سوخت با غنای هفتاد درصد می تواند باشد کمااینکه صنعت دریایی به پیشران هسته ای هم احتیاج دارد.

در امر آموزشی، پروژه لقمان یا همان ناو خلیج فارس مد نظر فرماندهان نداجا می باشد. در کنار این موارد ساخت ناوهای جنگی بزرگتر با طول دویست متر و تناژ بالاتر مد نظر مردان دریادل ایرانی هست. کمااینکه زمزمه ساخت شناورهای کاتامارن و تریمارن هم شنیده می شود. در بعد دیپلماسی دفاعی و دریایی نیز شاهد همکاری با کشورهای مختلف من جمله چین، روسیه و ایتالیا هستیم اما ممکن است کشورهای دیگر نظیر هلند هم به این فهرست اضافه شوند.

همچنین بخوانید:

آرتمیز دریاسالار هخامنشی

سیستم نوین و تهاجمی ریل گان دریایی