همین ابتدای کلام باید آغاز سال ۱۴۰۱ خورشیدی را به شما همراهان گرامی تبریک بگویم. در این سال جدید ۳۶۵ روز سلامتی، مهر، شادی، پیروزی و دوستی را برای تک تک شما آرزومندم. در سال ما بیش از ۴۲ مناسبت را در ایران جشن میگیریم. اما آیا شما چیزی از تاریخچه نوروز و سفره هفت سین که از باستانی ترین جشن های ماست میدونید؟ با ایرونی سنتر همراه باشید تا با این آیین باستانی بیشتر آشنا بشیم.

نوروز در جهان

نوروز اولین روز سال خورشیدی و برابر با ۲۱ مارس یا همون یک فروردین هست. این جشن کهن ترین و احتمالا یکی از دو سنت باقیمانده از دوران هخامنشیان است. اعتقاد ایرانیان باستان بر این بوده که باید در این روز نگرش و لباس ها نو بشود. در این روز باید کینه ها کنار گذاشته میشد و روزگار نو میشد. سازمان ملل متحد روز ۲۱ مارس را تحت عنوان روز صلح و نوروز به رسمیت شناخته است. برای اولین بار سال ۱۳۹۱ نوروز در سازمان ملل متحد جشن گرفته شد.

امروزه نوروز در ۱۶ کشور روسیه، عراق، هند،تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، آلبانی، پاکستان، ترکیه، ترکمنستان، قرقیزستان، مقدونیه شمالی، آذربایجان، قزاقستان، سوریه و گرجستان جشن گرفته میشود. البته فرهنگ نوروز در این کشور ها با ایران یکسان نیست. ایران خالص ترین و بدون تغییر ترین فرهنگ نوروز را دارد. با این حال با حمله اعراب به ایران بخش بزرگی از این فرهنگ باستانی از بین رفت….

برای اطلاعات بیشتر درباره فرهنگ نوروز در کشور های مختلف به صفحه نوروز ویکی پدیا فارسی یا انگلیسی مراجعه کنید.

ریشه واژه نوروز

واژه نوروز امروزی از زبان فارسی میانه گرفته شده است. ریشه این واژه در زبان اَوِستایی دارد. امروزه این واژه در زبان فارسی دو معنی نوروز عام و نوروز خاص را میدهد. نوروز عام روز اعتدال بهاری برابر با ۲۱ مارس یا همون ۱ فروردین هست. نوروز خاص برابر با ۲۶ مارس یا همون ششم فروردین هست. نام اصلی نوروز خاص روز خرداد بوده. ایرانیان باستان در دوره هخامنشی از لفظ ناوا سِردا به معنی سال نو برای نورورز استفاده میکردند.

منشا تاریخی نوروز

در حقیقت در هیچ کتیبه یا متنی منشا تاریخی نوروز مستند نشده. ولی هنوز هم افسانه هایی از منشا نوروز دست به دست شده و میشه.

۳۰۰۰ سال پیش جمشید شاه از کاخ خود در منطقه حسنلو (جنوب ارومیه امروزی) بیرون اومده. جمشید تحت تاثیر آفتاب سوزان و با طراوت قرار میگیره. اون روز که اتفاقا اعتدال بهاری بوده نوروز نامیده میشه. جمشید شاه دستور میده آیین هایی برای نوروز تدارک ببینند.

تاریخی ترین متن در مورد منشا نوروز در شاهنامه فردوسی مربوط به سال ۴۰۰ هجری قمری یافت میشود. گفته شده که شاه جمشید از آذربایجان میگذشته است. شاه جمشید دستور میدهند تختی برایش فراهم کنند. وقتی روی تخت مینشیند تاج پر زرق و برق خود را بر روی سرش میگذارد. آفتاب اعتدال بهاری بسیار زیاد بوده و یاقوت تاج نور زیادی منعکس میکرده گویی که خورشید جدیدی بر روی تاج متولد شده. از آن روز مردم نام اعتدال بهاری را نوروز نهادند.

داستان های قدیمی دیگری هم برای منشا نوروز وجود دارد. گویند سلیمان ابن داوود پیامبر انگشتر خود را گم میکند و از سلطنت خلع میشود. ۴۰ روز بعد انگشتر را دوباره می یابد و دوباره به سلطنت میرسد. آن روز را سلیمان نوروز نامید.

در بین تمام این افسانه ها معتبرترین افسانه در شاهنامه آمده است. بعد از آن افسانه جمشید در کاخ حسنلو معتبرتر به نظر میرسد. البته که حتی وجود سلسله پیشدادیان که جمشید هم یکی از شاهان آن بوده اثبات نشده.

اما چرا نوروز به هخامنشیان نسبت داده میشه؟

به علت اینکه اولین پادشاهی که نوروز را به رسمیت شناخت کوروش کبیر بود. اولین کتیبه ها و سنگ نگاری های نوروز مربوط به دوران آغاز حکومت هخامنشیان میشه.

از سال ۵۳۸ قبل از میلاد مسیح یعنی حدودا ۲۵۶۰ سال قبل از نوشته شدن این مقاله مستنداتی درباره نوروز موجود است. کوروش کبیر در آن سال دستور پاکسازی محیط زیست و عفو  زندانیان و ترفیع نظامیان را در نوروز انجام میداده.

نوروز در دوران ساسانیان

نوروز همانطور که گفته شد اولین بار در دوره هخامنشیان به رسمیت شناخته میشده. این عید بزرگ در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز بسیار جایگاه بالایی داشته.

اون زمان نوروز دست کم ۶ روز طول میکشده. اگر یادتون باشه نوروز را ما به دو دسته عام و خاص تقسیم کردیم. در دوره نوروز عام یعنی ۱ تا ۵ فروردین مردم اجازه داشتند به قصر وارد شوند. این ۵ روز مزدم مشکلات خود را به شاه میگفتند و شاه دستوراتی برای حل مشکلات صادر میکرد. روز ششم که نوروز خاص یا همون خرداد روز بود اوضاع فرق میکرد. اون روز فقط مختص نزدیکان شاه بوده و قاعدتا روز ششم شاه برای اطرافیانش دست و دلباز تر بوده….

۲۵ روز قبل از شروع بهار ۱۲ ردیف ۱۲ تایی خشت خام را غلات میکاشتند. تا ۱۶ فرودین هم منتظر رشد کردن غلات میماندند. اعتقاد بر این بوده که هر چقدر گیاهان پربار تر میشدند اون سال محصولات بیشتری برداشت میکردند. از آن روز “سنت سبزه انداختن” جا افتاد ولی فلسفه آن تقریبا فراموش شده است.

همچنین سنت عجیبی وجود داشته که مردم در بامداد نوروز به هم آب بپاشند. هرمز اول سومین شاه ساسانی متوجه شد که خیس شدن باعث مریض شدن میشود. در نتیجه خیس شدن مردم هم تلفات خواهیم داشت. طبق دستور هرمز اول گفته شد آتش روشن شود تا اگر مردم خیس شدند خود را گرم کنند. روشن کردن کردن آتش در صبح نوروز از اینجا بنیان گذاری شد.

هرمز دوم هشتمین شاه ساسانی به مردمی که درگیری قضایی در طول سال نداشتند سکه طلا داد. از آن سال سنت عیدی دادن توسط دولت مرسوم شد. البته فلسفه و فرهنگ این سنت توسط مغولان از بین رفت و الان اطلاعات زیادی در دست نیست.

مراسم های نوروزی

نوروز در طول تاریخ همواره با جشن ها و مراسم های باشکوهی برگزار میشده.

چهارشنبه سوری

ایرانیان قبل از اسلام برای هر روز از ماه یک نام گذاشتند بودند. اساسا هفته وجود نداشته که بخواهیم “چهارشنبه سوری” داشته باشیم. از طرفی دیگر در آیین زرتشت آتش مقدس بوده و پریدن از روی آن بی احترامی بوده. با این تفاسیر چهارشنبه سوری مربوط به دورانی بعد از اسلام و هجوم اعراب به ایران میشود.

قدیمی ترین منبعی که به چهارشنبه سوری اشاره کرده است کتاب تاریخ بخاراست:

چون امیر منصور بن نوح به مُلک بنشست، اندر ماه شوال سال ۳۵۰، به جوی مولیان فرمود تا آن سرای را دیگر بار عمارت کردند و هرچه هلاک و ضایع شده بود بهتر از آن به حاصل کردند. آن‌گاه امیر به سرای بنشست و هنوز سال تمام نشده بود که چون شب سوری چنان که «عادت قدیم» است، آتشی عظیم افروختند.

به نظر می‌رسد که در متون قديمی، به‌خصوص قبل از اسلام، هیچ اشاره‌ای به چهارشنبه سوری نشده است. با این استدلال ها گفته میشود چهارنبه سوری بعد از اسلام به وجود آمده. يكی از دلايل این موضوع، برگزاری آن در شب چهارشنبه آخر سال است؛ در واقع بر اساس تقويم قمری، روز چهارشنبه از غروب سه‌شنبه شروع می‌شود.

از طرفی ممکن است چهارشنبه سوری مربوط به دوره پیشدادیان باشد. همانطور که گفته شد سند محکمی برای وجود پیشدادیان موجود نیست. ممکن است این سنت در دوره پیشدادیان به وجود آمده باشد. احتمالا اگر پیشدادیان واقعی بوده باشند در دوره زرتشت به دلیل مقدس بودن آتش، سنت از بین رفته است و دوباره بعد از اعراب سنت زنده شده.

خانه تکانی

سنتی بسیار قدیمی است که در شاهنامه به شاه تهمورث از پیشدادیان نسبت داده شده. اما قدیمی ترین سند مربوط به خانه تکانی مربوط به کتیبه ای از مجموعه پرسپولیس (تخت جمشید) است.

حاجی فیروز

یکی از مشهور ترین پیک های خبر نوروز حاجی فیروز است. شعر معروفش را هم که همه میدونیم.

-حاجی فیروزم.

-بله.

-سالی یه روزم.

-بله …..

حاجی فیروز با لباس مخصوص قرمز رنگ و پوست سیاه رنگ و گیوه نوک تیز معمولا ظاهر میشه. حاجی فیروز نماد اسطوره ایرانی سیاوش هست و نوید آمدن نوروز را به همه میده. چهره سیاه حاجی فیروز نماد برگشتن از دنیای مردگان هست. لباس سرخ رنگ حاجی فیروز نماد خون سرخ سیاوش هست. شادی حاجی فیروز برای حیات دوباره سیاوش هست.

حاجی فیروز حاشیه هایی به دنبال داشته. حاجی فیروز از نگاه غربی نژاد پرستانه شمرده شده. بعد از تحقیق و اثبات اینکه حاجی فیروز ریشه دیرینه در فرهنگ نوروز داشته این حاشیه تمام شد. اما دیگر حاجی فیروز تنها در نوروز باید استفاده بشود و نباید در کارنیوال و دیگر مراسمات حاضر شود.

عمو نوروز

همان بابانوئل سال نو ایرانی است که بسیار قدیمی تر از بابانوئل است. در واقع بابانوئل برگرفته از این شخصیت است. این شخصیت در شب نوروز برای بچه ها هدیه می آورد. عمو نوروز نماد کسی است که برکت می دهد. معمولا عمو نوروز همراه حاجی فیروز است. داستان هایی از عمو نوروز موجود است اما فلسفه عمو نوروز از بین رفته.

ننه سرما همسر عمو نوروز، در نخستین روز بهار هر سال، چشم‌به‌راه عمو نوروز می‌شود تا او را ببیند؛ اما پیش از آمدن او، از خستگی خوابش می‌برد و پس از بیدار شدن، درمی‌یابد که عمو نوروز آمده و رفته است. همچنین آمده است که اگر این دو همدیگر را ببینند جهان نابود میشود.

سیزده بدر

به‌طور کلی در میان جشن‌های ایرانی جشن “سیزده‌بدر” کمی مبهم است، زیرا مبنا و اساس دیگر جشن‌ها را ندارد. در کتاب‌های تاریخی اشاره مستقیمی به وجود چنین مراسمی نشده‌است، اما در منابع کهن اشاره‌هایی به “روز سیزدهم فروردین” هست.

گفته می‌شود ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و درحقیقت به این شکل جشن نوروز را پایان میدادند.

جشن نوروز

جشن نوروز از دیرباز تا امروز تغییر بسیار زیادی داشته. در کل امروزه در جشن نوروز دید و بازدید عید و لباس نو و سفره هفت سین و مسافرت و عیدی دادن و سیزده بدر مرسوم است. نوروز در دوره هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان جشن های بزرگ و پر زرق و برق شاهنشاهی داشته. حتی سنت این جشن ها نیز از بین رفته چه برسد به فلسفه جشن های پر زرق و برق آن دوران.

هفت سین

این سفره شامل هفت سمبل است که با حرف “س” شروع میشود تشکیل شده. تاریخچه این سفره به دوران پیشدادیان بر میگردد. اما اولین سند رسمی مربوط به چیزی شبیه هفت سین مربوط به هخامنشیان است.

قبل از اسلام هفت سین در وافع ابتدا هفت چین و هفت شین وجود داشته. سفره هفت چین بسیار شبیه به سفره هفت سین امروزی بوده.

ابتدا بیایید ببینیم چرا “هفت” سین و چرا تعداد دیگری نیست؟

در زبان باستانی عدد هفت به نام “اَمِرداد” است که معنای زندگی و جاودانگی را می دهد. بنابراین ایرانیان باستان هفت واژه مقدس را انتخاب و بر سفره نوروز میگذاشتند.

هفت برای ایرانیان باستان مقدس بوده و برای مفاهیم مثبت، خوش یمنی و فال نیک استفاده از عدد هفت استفاده می کردند. برای مثال هفت خان رستم در شاهنامه، هفت آسمان، هفت اقلیم، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت پیکر و ….

عدد هفت در قرآن کریم و نزد مسلمانان نیز اهمیت دارد. از عدد هفت در برخی از آیه ها و سوره های قرآن نام برده شده است. برای مثال حج هفت مرحله دارد و نخستین قاریان نیز هفت نفر بوده اند.

هفت شین

این سفره شامل هفت سمبل بوده:

• شقایق
• شهد
• شربت
• شراب
• شمشاد
• شمع
• شیرینی

هفت سین

بعد از اسلام سعی در حفظ این سنت شد اما شراب حرام بود. نتیجه گفتگو ها این شد که سرکه که همزاد شراب است اما حلال است جانشین این شین شود. مشکل این بود ابتدای شرکه حرف “س” بود. پس هفت سین ساخته شد.

هفت سین شامل سمبل های زیر است:

• سبزه یا سبزی
• سیب
• سرکه
• سیر
• سمنو
• سماق
• سنجد

از آنجا که سفره هفت سین باقی مانده ای از سنت ها و باورهای قدیمی ایرانیان است، طبق باوری صفت های پاک اهورامزدا و نمادهایشان را جزو نمادهای اجزای سفره هفت سین می دانند. در این باور، نمادها و معانی زیر وجود دارد:

• سبزه یا سبزی عنوان و نام فرشته اردیبهشت
• سیب عنوان و نام سپندارمذ
• سرکه عنوان و نام فرشته امرداد
• سیر عنوان و نام اهورامزدا
• سمنو عنوان و نام فرشته شهریور
• سماق عنوان و نام فرشته بهمن
• سنجد عنوان و نام فرشته خرداد

اما معنی این سمبل ها امروزه متفاوت برداشت میشود.

سبزه یا سبزی

نماد حیات و شادابی می باشد. اغلب ایرانیان از این نماد به منظور داشتن سالی شاد و با طراوت استفاده می کنند.

سیب

سیب نماد سلامتی و تندرستی است. وجود آن در میان هفت سین به منظور تندرستی اعضای خانواده در سال جدید است.

سرکه

سرکه نماد جاودانگی است. قرار گرفتن این نماد بر روی سفره هفت سین سبب خواهد شد تا ناملایمات سال نو از بین برود.

سیر

سیر سمبل اهورا مزدا و نمادی از تندرستی و سلامت است. اغلب پیشینیان از خواص دارویی سیر به منظور درمان برخی از بیماری ها استفاده می نمودند؛ به همین جهت می توان از این ماده برای داشتن سالی بدون بیماری بر روی سفره هفت سین استفاده نمود.

سمنو

سمنو سمبل خیر و برکت است. ایرانیان چند روز پیش از شروع سال جدید این ماده را از پخت جوانه های گندم تهیه می کنند.

سماق

نماد و چاشنی شادی و صبر و استقامت سماق است. وجود این ماده بر روی سفره هفت سین به این منظور است که سال پیش رو را با نهایت شادی و استقامت در برابر سختی ها دنبال نماییم.

سنجد

سنجد با دو نماد در میان افراد شناخته می شود. اغلب مردم سنجد را نماد عشق و دلباختگی می دانند و آن را به منظور افزایش علاقه در بین اعضای خانواده، بر روی سفره هفت سین قرار می دهند. اما برخی دیگر از افراد معتقدند که سنجد نماد گرایش به عقلانیت است؛ از این رو قرار دادن آن بر روی سفره می تواند سبب شود تا تمام تصمیمات فرد در سال جدید بر اساس عقلانیت صورت پذیرد.

اما دیگر عناصر هفت سین مثل ماهی قرمز و سکه و سنبل و….. از کجا آمده اند؟

دیگر عناصر تاریخی و اصلی نیستند ولی هر کدام نماد مهمی هستند. این عناصر معمولا پس از اسلام به هفت سین اضافه شدند و پیشینه تاریخی زیادی از آنها موجود نیست.

سنبل

این عنصر پس از فتح ایران و بخش های شرقی دریای مدیترانه توسط اعراب به صورت یک جزء فرعی به سفره هفت سین اضافه شد.

سکه

سکه معمولا با خیر و برکت همراه است و برای خیر و برکت از زمان ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلادی به سفره هفت سین اضافه شد. این عنصر کاملا جنبه تزئینی دارد و به هیچ عنوان یک عضو اصلی سفره هفت سین در نظر گرفته نمیشود.

آینه

همانطور که می دانیم، در سفره هفت سین، آینه هم وجود دارد. آینه نماد روشنایی، نور، زلالی و پاکی است. استفاده از آینه با دلایل بسیاری از ساسانیان تا به امروز ادامه دارد. منشا این سنت به فلات آناتولی برمیگردد. محل قرار گیری آینه باید به گونه ای باشد که کاملا سفره هفت سین را بازتاب دهد.

شمعدان

عنصر شمع که در هفت شین جایگاه ویژه ای داشته است به هفت سین هم به عنوان یک جزء فرعی اضافه شد. شمع ابتدا در واقع آتشدان بود. آتشدان نیز نماد پایداری نور و گرما است که بعدها به شمع و چراغ تبدیل شد.

تخم مرغ رنگی

همه ی ایرانیان از دیر باز هنگام تحویل سال و شروع سال نو بر سر سفره ی هفت سین عید نوروزشان تخم مرغ های رنگی زیبایی می گذارند که نشان از باروری و رشد و زایش خوبیهاست و سمبل شکوفایی و نمو در سال جدیدی است که می خواهند پر بار تر از سال قبل آغاز کنند و خاطره ی خوش این سفره ی رنگی را در کنار سفره های هفت سین سالهای گذشته بچینند.

قرآن

اولین چیزی که ایرانیان هنگام چیدن سفره هفت سین بر سفره قرار می دهند، قرآن کریم است. با آمدن اسلام به ایران و روی آوردن ایرانیان و مسلمان شدنشان آنها بر سفره هفت سین خود قرآن را قرار می دهند تا سال نو را با توکل و توسل به خدا آغاز کنند.

ماهی قرمز

این عنصر در واقع مربوط به سال نو کشور چین بوده که بعد ها به کشور ما وارد شد. البته ایرانیان از ۲۵۰۰ سال پیش با ماهی قرمز آشنا بودند و آن را پرورش میدادند.

فلسفه حضور آن در سفره هفت سین به رنگ سرخش برمی‌گردد. رنگ سرخ ماهی به معنی مهر، پیروزی، شادی ، سرزندگی و برکت است. همانطور که در دیگر سنت‌های نوروزی نیز این رنگ سرخ را بسیار می‌توان دید. برای مثال روبان سرخ دور سبزه، لباس قرمز حاجی فیروز، سیب سرخ سر سفره هفت سین و سرخی آتش چهارشنبه سوری که به همان شادی و سرزندگی برمی‌گردد.

این نماد را در کشورهایی مثل تاجیکستان با وصل کردن پارچه قرمز بر سر در خانه‌ها یا جشن گل سرخ در بلخ افغانستان همزمان با نوروز نیز می‌شود دید. نشانه شادی و پیروزی و سرزندگی ماهی قرمز از آنجایی که مردم برخی از شهرستان ها از خرید آن در زمان تقارن نوروز با محرم خودداری می‌کنند و ماهی سیاه را جایگزین می‌کنند، شدت می‌گیرد. بنابراین در کل ماهی قرمز رو به این دلیل در شروع سال جدید در سفره هفت سین میگذارند تا در آن سال، زندگی ای سرشار از شادابی و سرزندگی داشته باشند.

سبزی پلو با ماهی شب عید از کجا آمد؟

این غذا بسیار تاریخی است اما اینکه چرا در شب عید سرو میشود نامشخص است. افسانه هایی این را به پیدا شدن انگشتر حضرت سلیمان در شکم ماهی که قبلا توضیح داده ایم نسبت میدهند. سبزی پلو با ماهی در سرتاسر حکومت ساسانی سرو میشده اما امروزه مردمان هر کشور غذای جداگانه ای را سرو میکنند. در افغانستان و ایران سبزی پلو با ماهی، در تاجیکستان باج، در ترکمنستان نوروز بامه، در قزاقستان اویقی آشار و در بخارا سمبوسه غذای مخصوص شب عید است.

ممنون از همه شما که تا پایان این مقاله با ایرونی سنتر همراه بودید. آغاز سال ۱۴۰۱ خورشیدی مبارک.

نویسنده: محمد امامی

اساطیر و داستان های ایران باستان یکی از قدرتمندترین ادبیات اساطیری در بین تمامی ملل ها است. شخصیت ها، نماد ها و مکان ها تنها بخش کوچکی از این اساطیر را تشکیل می دهند. مکان های بسیاری در اساطیر و داستان های پارسی و ایران باستان وجود دارند. منتنها کمتر کسی از وجود آنها اطلاع دارد. در این مقاله به معرفی ۱۰ مکان در اساطیر پارسی می پردازیم که کمتر کسی از وجود آنها اطلاع دارد.

۱۰. پل چینود:

پل چینود یا چینوت پل داوری درگذشتگان در عقاید زرتشتی است. بطور دقیق تر این پل میان دنیای مردگان و زندگان است و افرادی که فوت می کنند بعد از مرگ باید از این پل عبور کنند و بعد از بررسی در یکی از چهار سطح بهشت یا جهنم زندگی خواهند کرد. در آیین زردشتی بعد از سه روز که از مرگ متوفی گذشته است روح به سمت پل چینات که توسط دو سگ محافظت می شود، می رود و با بانوی مقدس، داینا ملاقات می کند. اگر فرد، زندگی پاکی داشته باشد، داینا بصورت یک زن زیبا در می آید و اگر فرد، شخصیت بدی باشد بصورت یک زن وحشی در می آید. این پل برای مجرمین تنگ و برای افراد پاک بزرگ و گشاد است. بعد از اینکه راشنو ارواح را قضاوت کرد، آنها با عبور از پل به سرای همیشگی خود خواهند رفت.

۹. هارا برضائیتی:

اولین کوهی که نام دقیق آن به معنی “برج مراقبت بلند” است. در وندیداد، کوهی است که در قسمت دورتر از گذرگاه مردگان و زندگان یعنی همان پل چینود قرار دارد. این کوه اولین کوهی است که مابقی کوه ها از آن سچشمه گرفته اند و منبع آب و نور است. بسیاری دیگر به این کوه البرز، کوه حرا و هابورز می گویند. خیلی ها هم آن را کوه قاف و بعضی دیگر نیز همان رشته کوه البرز می دانند. با اینحال این کوه یکی از بزرگترین کوه های عالم بوده است.

۸. خانه دروغ:

خانه دروغ تاریک ترین محل برای مردگان است. خانه دروغ جایی از جهنم است که روح محکوم درحالی که تنهایی میکشد، عذاب نیز می بیند. جهنم اساطیر زردشتی چهار طبقه دارد که یکی از یکی دیگر تاریک تر است. ارواح خانه دروغ کسانی هستند که اهریمن و نیروهای  را دنبال کرده و دستورات او را اطاعت می کردند. با این وجود آنها تا ابد در این مکان نمی مانند و بعد از مدتی به اهورامزدا ملحق می شوند.

۷. خانه آواز:

خانه آواز بر عکس خانه دروغ که مکانی از جهنم و برای ارواح تاریک بود، مکان و یا سطحی از بهشت است که ارواحی که به خالق جهان یعنی اهورامزدا خدمت کرده اند، در آن سکونت دارند. خانه آواز بعد از پل چینود و چهار سطح به سمت بالا در برترین نقطه بهشت قرار دارد و بلندترین آسمان است و روح نورانی اهورامزدا در آن زندگی می کند.

۶.دریای ووروکاشا:

دریای ووروکاشا دریای اولیه ای است که همه آب های دیگر از روی آن بر مین جاری است. گفته می شود که این آب ها از کوه های البرز و از طریق ذوب یخ بوجود می آیند و در دریای ووروکاشا جمع می شوند و از آنجا به بیرون جریان پیدا کرده و تمام آب های دیگر زمین را تشکیل می دهند. در اساطیر پارسی چندین خدا مسئول نگهداری و پراکندگی آب های این دریا هستند.

۵. درخت سائنا:

این درخت نماد درخت جهان در اساطیر ایران پیش از اسلام است. این درخت عناوین بسیاری همچون درخت همه درمان ها، درخت همه دانه ها، درخت بزرگ، مادر همه درختان، مادر همه گیاهان و عناوین بی شمار دیگر دارد. این درخت که بزرگ ترین درخت خلقت است، در وسط دریای ووروکاشا رشد می کند و دانه می دهد و در لا به لای آن محل زندگی پرنده سائنا نیز هست. پرنده سائنا پرنده ای است که با بال زدن های خودش دانه ها را پخش می کند تا توسط چمروش به زمین فرود آیند.

۴. ستارگان رویال:

ستارگان سلطنتی یا ستارگان رویال، چهار ستاره سلطنتی بودند که بر رویداد های انسانی تاثیر می گذاشتند و یا آن را اداره می کردند. این چهار ستاره عبارتند از: دبران(پس رونده)، قلب‌الاسد(شیردل)، قلب‌العقرب(سدویس) و فم‌الحوت (هفت اورنگ). ایرانیان باستان باور داشتند که آسمان به چهار منطقه تقسیم می‌شود و هر منطقه توسط یکی از چهار ستارهٔ سلطنتی محافظت می‌شود. آنها معتقد بودند این ستاره‌ها می‌توانند سبب خوبی و بدی باشند مثلاً خوش‌یمن یا شوم باشند یا این‌که سبب فراوانی یا قحطی بشوند.

۳. منطقه ای تاریک در شمال: (احتمالا توران یا یک بعد):

این شمال با آن شمالی که فکر می کنید از زمین تا آسمان تفاوت دارد. در اساطیر زرتشتی و ایران باستان، شخصیت قدرتمند اهریمن در یک ورطه بی پایان تاریکی در قسمت شمال جهان که خانه سنتی شیاطین است به همراه دیگر شیاطین و موجودات پست زندگی می کند. این که اهریمن در کجای شمال زمین زندگی می کند معلوم نیست. کلا این موضوع بسیار گنگ است. شاید منظور از تاریکی بی پایان در شمال یک نوع بعد باشد یا نه. اما اینکه محل سکونت او شمال عنوان شده است، به این دلیل می باشد که تورانیان و یا همان دشمنان مردم ایران زمین در بالا و شمال قرار دارند و احتمالا به همین دلیل شمال جهان محل سکونت اهریمن است.

۲. کاخ آلکاراز:

کاخ آلکاراز یک کاخ باستانی در ایران است که ۲۰۰۰ سال پیش و در زمان سیمرغ و کاملا از سنگ مرمر ساخته شده است. این کاخ بسیار عظیم بوده است و دیواره های آن از یک افق به افق دیگر امتداد داشت و محل آن نیز جایی در سواحل ایران بود و ۱۰۰۰ سال بعد از ساخت توسط شورشیان تخریب شد. کاخ آلکاراز دارای یک کتابخانه بزرگ بودکه تقریبا همه کتاب های آن بجز اوستا از بین رفته است. تعداد بسیاری از تاریخ نگاران این کاخ را با آتلانتیس مقایسه می کنند.

۱. هماوران:

هماوران محلی در شاهنامه است که بسیاری آن را همان یمن می دانند. برای مثال دکتر عبدالحسین زرین کوب هماوران را همان هیمیری، نام باستانی یمن می داند. در برخی از نوشته های قدیمی این نام به سامباران، شامباران نیز ذکر شده است. در متون فارسی میانه یمن به عنوان یامار و یامیار ذکر شده است که میتواند شکل احتمالی هماوران باشد. داستان های زیادی درباره این کشور وجود دارد. در شاهنامه، کی کاووس عاشق دختر سودابه، پادشاه هماوران شد و از طریق دریا به آنجا می رفت. در دوران ساسانیان هماوران توسط نیروهای حبشه اشغال شد و پادشاه آنجا از خسرو اول کمک خواست. خسرو از ۸۰۰ زندانی استفاده می کند که در جنگ بین حبشیان و ایرانیان به اعدام محکوم شده بودند. در این جنگ حبشی های شکست خوردند و هماوران به استانی از امپراتوری ساسانیان تبدیل شد.

    در ایران کهن و باستان مانند هر جای دیگر جهان آن دوران،  اولین پیکره‌ هایی که ساخته شدند،  نمونه‌ های کوچک گلین از زنان باردار و حیوانات بودند،  آنها بازتابی از اعتقاد بنیادین پرستش باروری و طبیعت حساب می شدند.  شکل‌ های الهه مادر یا ربه النوع باروری‌،  از پیکره‌ های نیمه‌ طبیعی نما،  با سینه‌ها و شکم و کپل‌ های بسیار حجیم،  نشانه‌ های بارز و مؤکد باروری‌ را شامل بودند.  وجود این آثار نشان از موقعیت اجتماعی و خاص زن در آن تمدنها می باشد،  از سوی دیگر دلالت بر تلقی‌ انسان‌،  از جایگاه کیهانی نیروی مونث در نظام هستی است.  هم‌ چنین شباهت‌ های طبیعی بین نیروی‌ حیات‌ بخش زن و زمین،  سبب یکی پنداشتن این دو نیرو گردیده بود،  و زن تبدیل به نمادی از مادر- کبیر،  به‌ معنای مادر تمامی جهان هستی شد.  این‌ قدرت اسطوره‌ ای را در تمامی جوامع بدوی آغاز عصر کشاورزی،  به خصوص در پیکرک‌ های الهه مادر،  و نقوش برگرفته از این تفکر،  در آثار به جای مانده از آن دوران‌ دیده می شود.  با توجه به تمامی این تفاصیل،  می‌توان نتیجه گرفت،  که در جهان ‌بینی پیش از تاریخ ایران، ابر انسان زن بوده است،  نه مرد.

نام الهه های ایران

   *  خشاتریا خدای جنگ آور بود،  به ایرانیان فنون نبرد و ساخت جنگ افزار را یاد می داد،  و به آنها می آموخت در برابر مهاجمان چگونه از خود دفاع کنند.

   *  بزرگترین و قدرتمندترین الهه ها در ایران باستان میترا بود،  میترا یا مهر به همان معنایی به کار می رفت،  که امروزه بکار می رود،  واژه مهربان به معنای شخصی که نگهدار مهر است،  امروزه نیز بکار می رود.

   *  آناهیتا الهه بارندگی و رویش و زایندگی بود،  که به اراده و تدبیرش باران فرو می آمد،  رودها به جریان می آمدند،  گیاهان می روییدندف  و حیوانات و انسانها زاد و ولد می کردند،  رحمت آناهیتا شامل تمام موجودات زنده می شد،  و از این جهت یک ذات مقدس برای تمام ایرانیان بود.

   *  خشاتریا خدای جنگ آور بود،  به ایرانیان فنون نبرد و ساخت جنگ افزار را یاد می داد،  و به آنها می آموخت در برابر مهاجمان چگونه از خود دفاع کنند.

   *  آذر حرارت و گرمی آفرین بود،  چون انسانها را دوست می داشت با حرارتش خانه های آنان را گرم می کرد،  گوشت را می پخت و اهریمن ها و حیوانات موذی را از آنها دور می کرد.

   *  ایندراالهه خشم و قهر  بود،  به نیروی خویش زمین و آسمان را از یکدیگر جدا می کند،  و همه جا را وسعت می بخشد،  فرمانروای طوفانها و رودهاست،  با روشنایی خویش تاریکی ها را از میان می برد،  و گاهی با گرز آهنین خود کوهها را می شکافد،  و گناهکاران را کیفر می دهد.

   *  وایو ایزد بانوی باد و طوفان بود،  همه چیز را در هم می‌ شکند،  آوایش رعد آساست،  چون پیش می تازد به آسمان می رسد،  و ابرها را افروخته می سازد،  و چون به زمین جولان می کند،  توده غبار را بر آسمان بر می انگیزد.

   جالب:  مانفرد مایر هوفر،  در مقاله ریشه شناسی و کهن ترین شواهد نام میترا،  پس از بحثی فاضلانه درباره معانی خورشید و پیمان برای میترا،  حتی واژه متررا نیز مشتق از نام میترا می داند و «mi-tra» را ابزار اندازه گیری معنا می کند،  که «ma» به معنای جدید پیمان از آن ریشه گرفته است،  (“متروس” یونانی به معنای اندازه و اندازه درست هم از این ریشه است).  اما در غرب نام مهرگاه برابر ایزد خورشید دانسته شده،  و گاه کنار خورشید،  و در تصاویر و نقش برجسته ها در حال برگزاری بزم مقدس دیده می شود،  و سپس با گردونه خورشید و همراه با آن به عرش اعلی صعود می کند.

      در مقاله بالوتا بنام،  مهرپرستی در کتیبه های داشی،  نوشته شده که در داشی کشور رومانی،  میترا پیوسته دارای القاب «خورشید شکست ناپذیر»، «خدای خورشید شکست ناپذیر»، «خدای قادر مطلق شکست ناپذیر»، «ایزد آفریدگار»، «چشمه جاوید» و همانند آن بوده است،  و حتی دوبار برای صفت قادر مطلق از واژه «نبرزه» که همان «نبرده» به معنای دلیر پارسی استفاده کرده اند.  پس نویسنده ناچار به ریشه ایرانی این ایزد اقرار می کند،  ضمن اینکه برای ما روشن می شود،  که در برخی جا های غرب،  میترا برابر با خورشید،  ولی در همه جا آفریدگار است،  حال آنکه در اوستای ایرانی،  مهر آفریده یا هورامزدا است.  یک بار در مهریشت ۱ اهورامزدا به زرتشت می گوید:  مهر را در شایستگی نیایش برابر با خودم آفریدم،  و در جایی دیگر مهر آشکارا «آفریده  اهورامزدا» خوانده می شود،  در پایان یشت،  خورشید و مهر از همه جدا نام برده می شوند.