معرفی باستت، خدای گربه ها در مصر باستان

باستت در اساطیر مصر باستان،به عنوان یکی از ایزدبانویانی که به شکل شیر ماده‌ای بود و از هنگام حداقل دودمان دوم مصر پرستیده میشد. نام او به صورت‌های دیگر بَست، باست، اوباستی، و باسِت نیز خوانده می‌شود. او فرزند رع و ایزیس و خوهر ناتنی حوروس و آنهور  و همسر پتاه، خدای آهنگری و معماری در مصر باستان است.

نام اصلی این خدا در مصر باستان باست (Bast) بوده است. با این حال از آنجا که در خط هیروگلیف اغلب به پایان واژه، نشانی چسبانده می‌شده تا خوانش آن را درست‌تر گرداند، مصرشناسان آغازین در ابتدا نام او را باستت (Bastet) برگرداندند.

باستت یکی از خدایانی در آیین باستانی مصر است که تاریخ پر فراز و نشیبی از فراموش‌شدگی و بازگشت به مرکز توجه داشته. او همچنین به عنوان خدای باروری و زایمان و همچنین الهه محافظت در برابر بیماری های مسری و ارواح شیطانی نیز شناخته می شود و لقب محافظ مصر سفلی را یدک می کشد.  باستت برای اولین بار در هزاره سوم قبل از میلاد ظاهر می شود،در آن زمان باستت به عنوان یک زن با سر شیر، به کشیده شده است. دو هزار سال بعد یعنی حدود ۱۰۷۰–۷۱۲ قبل از میلاد، باستت را به شکل یک زن با سر گربه ای و هرماه با چند گربه به تصویر می کشیدند.

گربه ها در مصر باستان بسیار مورد احترام بودند ، بخشی از توانایی آنها در مبارزه با حیوانات موذی مانند موش ها (که غذای اصلی مردم یعنی گندم را تهدید می کردند) و مارها به ویژه کبرا بود. گربه های سلطنتی جواهرات طلایی بر تن داشتند و اجازه داشتند از بشقاب صاحبانشان غذا بخورند. احترام به گربه ها در مصر باستان به حدی بود که کمبوجیه فرمانروای هخامنشی در نبرد پلوزیم، به کمک گربه ها و احترامی که سربازان مصری به این موجود داشتند، توانست سپاه قدرتمند فرعون مصر را شکست دهد.

باستان شناسان تخمین می زنند که در طول سلسله بیست و دوم (حدود  ۹۴۵–۷۱۵ قبل از میلاد) ، پرستش باستت از یک خدای شیر مانند  به یک خدای بزرگ گربه تبدیل شده است. از آنجا که گربه های خانگی مادرانی عالی هستند، باستت نیز به عنوان یک مادر خوب شناخته می شد و گاهی اوقات با بچه گربه های زیادی به تصویر کشیده می شد. در طی اشغال مصر باستان در سلسله بطلمیوسی که تقریباً ۳۰۰ سال به طول انجامید، یونانیان بر مصر باستان فرمان راندند و جایگزین فراعنه شدند. یونانی ها گاهی باستت را با یکی از الهه های خود، آرتمیس برابر می دانستند.

هرودوت می‌نویسد که نیایشگاه او در بوباستیس، که او آن را در زمان زندگی دیده بود، یکی از زیباترین نیایشگاه‌های کشور بوده و پیروان باورمند و بسیاری داشته است. هرودوت بطور کوتاه، معبد باستت را اینگونه شرح می دهد:

(دو کانال مجزا از رود نیل به آن نزدیک می شوند و پس از رسیدن به ورودی معبد، آن را از دو طرف مخالف دور می زنند. پهنای هر یک از آنها صد فوت است و در کنار درختان قرار دارد. این معبد در وسط شهر است به طوری که از بیرون شهر نیز قابل مشاهده است. این معبد در اصراف یک نخلستان از درختان بسیار بلند وجود دارد. معبد به شکل مربع است، اندازه هر طرف آن یک فورلانگ (یکای اندازه‌گیری طول در انگلستان قدیم، برابر با ۲۰۱.۱۶۸ متر یا ۲۲۰ یارد) است. جاده ای سنگ فرش شده، به طول تقریباً سه فرسنگ به ورودی معبد منتهی می شود و از طریق بازار به سمت شرق و به سمت معبد هرمس می رود؛ این جاده حدود ۴۰۰ فوت عرض دارد و در تمام طول آن، درختانی بزرگ کاشته شده است.) ویرانه‌های این معبد هنوز در تل بسطه در مصر وجود دارند.  هنگام حفاری معبد باستت بیش از ۳۰۰۰۰۰ گربه مومیایی، که بسیاری در کنار صاحبان شان دفن شده بود، کشف شدند).

همچنین هرودوت بیان می کند که از میان بسیاری از جشنواره های مهمانی که در مصر برگزار می شده، مهمترین و محبوب ترین جشنواره، جشن و معمانی بزرگداشت باستت، خدای گربه ها در بوباستیس بود. هر ساله در روز جشن و بزرگداشت باستت، این شهر ۷۰۰۰۰۰ بازدید کننده را به خود می دید. مردم با کشتی های پرجمعیت وارد بوباستیس شده و به رقص و پایکوبی می پرداختند. کتیبه های موجود نیز حاکی از آن است که پادشاه، آمنهوتپ سوم، در این مراسم حضور می یافت و نذورات بسیار گران بهایی برای باستت پیشکش می کرد. همه این موارد حاکی از جایگاه بزرگ و رفیع این خدا در بین مردمان مصر باستان دارد.

جدای از تقدس محلی باستت در شهر بوباستیس، آیین باستت به آرامی در سراسر مصر گسترش پیدا کرد. در دودمان ششم و در دوره پپی دوم نیز احترام بسیار زیادی به باستت گذاشته شد و اعتبار آن تا به اعتبار خدای هاثور در شهر دندره نیز رسیده بود.

پرستش باستت در انتها به دوره پایانی مصر در سقاره رسید. در مجموعه آرامگاه تتی، اشیای بسیاری که پیشکش شاه به خدای گربه‌سان بوده‌اند پیدا شده. در گورستان سقاره نیز هنوز هزاران مومیایی گربه که توسط پیروان آیین باستت به خاک سپرده شده‌اند، وجود دارد.