هزینه ها و مشکلات مراجعه به روان شناس را بدانید

این روز ها زندگی خیلی ها با سختی ها و مشکلاتی همراه است اما گاهی ممکن است این سختی بیش از اندازه معمول باشد و شما را تحت تاثیر قرار دهد

شما وقتی تحت فشار مشکلات زندگی قرار می گیرید، احساس اضطراب شدید می کنید، در دوراهی بزرگی گرفتار می شوید یا باید برای آینده و زندگی خود تصمیمی مهم بگیرید چه می کنید؟ مشورت با بزرگ ترها و استفاده از تجربیات شان احتمالا هنوز روشی درست است اما در لایه هایی از جامعه کم کم این مسئله جا افتاده که می توان به یک مشاور تحصیل کرده یا روانشناس (نه روانپزشک) مراجعه کرد.

غیر از نگرانی هایی که به شکل سنتی وجود دارد، مسئله محدود کننده احتمالی بعدی، مسائل مالی است. در این نوشته که حاصل گپ و گفت با دو کارشناس با تجربه است، تلاش کرده ایم نگاهی اقتصادی به کسب و کار مشاوران و روانشناس ها داشته باشیم.

چیزهایی کلی درباره هزینه های مراجعه به مشاور و روانپزشک

طبق تعرفه های رسمی سال ۹۵ سازمان نظام روانشناسی، هزینه یک جلسه خدمات روانشناسی و مشاوره ۴۵ دقیقه ای باید چیزی بین ۳۰ تا ۱۰۰ هزار تومان باشد. این نرخ بسته به مدرک تحصیلی مشاور و محل ارائه مشاوره متغیر است.

آنچه باید درباره هزینه های مراجعه به روانشناس بدانید

تعرفه های روانشناسی هر ساله بر اساس پیشنهاد وزارت بهداشت و تصمیم شورای عالی بیمه تصویب و به آنها ابلاغ می شود. تمام مشاوران و مراکزی که پروانه سازمان نظام روانشناسی را دارند، موظف به پیروی از تعرفه تصویب شده هستند اما احتمال دارد شما هم مثل ما چیزهایی درباره حق مشاوره های ۳۰۰ هزار تومانی به ازای یک جلسه ۴۵ دقیقه ای شنیده باشید.

بله چنین چیزهایی واقعیت دارد چون با وجود تعرفه ثابت، کم نیستند مشاورانی که یا زمانی کمتر از زمان استاندارد برای مراجع می گذارند یا عددی متفاوت از تعرفه موجود دریافت می کنند. هر چند راه های برخورد با این به اصطلاح قانون شکنی در این حوزه مثل هر صنف دیگری وجود دارد اما گاهی تفاوت بین خدمات ارائه شده توسط افراد متخصص و نام دار این حرفه آنقدر محسوس است که اگر در صف طویل مراجعان آنها به شما نوبت برسد، دیگر جایی برای گله و شکایت از قیمت باقی نمی ماند.

نکته ای که حتما باید به آن توجه داشت این است که گاهی در طی مراحل مشاوره آزمون هایی در راستای خدمات تشخیصی از مراجع گرفته می شود که به مبلغ حق مشاوره اضافه می کند. برای مثال آزمون هوش احتمالا حدود ۲۰۰ هزار تومان برای تان آب می خورد! وقتی از کف و سقف حق مشاوره مطلع شدیم، نظر یکی از کارشناسان را در مورد برآورد کلی هزینه مراجعه به مشاور پرسیدیم: «برای مراجعه به روانشناس یا مشاوری با مدرک دکتری به طور متوسط ۱۵۰ هزار تومان و برای کارشناس ارشد این حوزه چیزی در حدود ۸۰ هزار تومان رقم کاملا مناسبی است.»

آنچه باید درباره هزینه های مراجعه به روانشناس بدانید

با همه اینها بد نیست بدانید در صورت داشتن هرگونه شکایت در مورد قیمت یا کیفیت خدمات ارائه شده یا رعایت نکردن موازین حرفه ای و اخلاقی در این زمینه می توانید با گزارش موارد به سازمان نظام روانشناسی به دنبال احقاق حق خود باشید. این سازمان با اخذ شکایات مراجعان، بازرسی های نوبه ای و سرزده، احضار به سازمان و تذکر یا حتی لغو پروانه شخص یا مرکز خاطی بر فرآیند ارائه خدمات سلامت روان نظارت دارد.

مرکز خیریه و خدمات رایگان

در سابقه کار یکی از این دو کارشناس، مشغول بودن در یکی از مراکز نذر فرهنگی توجهم را جلب کرد. وقتی در مورد این مراکز پرسیدم متوجه شدم خدمات روانشناختی و مشاوره رایگان در همین تهران هم پیدا می شود! در مراکزی مثل نذر فرهنگی در برخی سراهای محله، روانشناسان و مشاوران داوطلب، خدمات رایگان ارائه می کنند. در میان آنها مراکز وابسته به بنیاد شهید یا بهزیستی، آموزش و پرورش، دانشگاه ها و مراکز مشاوره دانشجویی نیز خدمات رایگان یا ارزانی دارند که اتفاقا از کیفیت نسبتا بالایی نیز برخوردارند.

مهدی میرمحمد صادقی، مدیرکل دفتر مشاوره و امور روانپزشکی بهزیستی قبلا در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفته بود: «در سازمان بهزیستی کشور حدود ۸۰۰ مرکز مشاوره داریم که بخش خصوصی هستند و ۳۰۰ مرکز مشاوره تخصصی وجود دارد. سازمان بهزیستی، یارانه ای را برای خدمات مشاوره و روان درمانی قرار داده است و برای کسانی که توان پرداخت مشاوره در بخش خصوصی را ندارند در برخی موارد تا صددرصد مبلغ مشاوره را پرداخت می کند اما متاسفانه ظرفیت این سازمان در این زمینه محدود است.»

او با اشاره به این که خط ۱۴۸۰ مشاوره تلفنی سازمان بهزیستی است، می گوید: «سال پیش یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر با این خط تماس گرفتند و به حدود ۸۰۰ هزار نفر از این افراد مشاوره رایگان ارائه شده است.»

حداقل تعداد جلسات مشاوره لازم

اینکه هر فرد به چند جلسه مشاوره نیاز دارد، به شرایط بستگی دارد. هر دو کارشناس ما روی مسئله پافشاری می کنند و تنها وقتی اصرار کردیم گفتند برای کار اصولی و رسیدن به نتیجه مطلوب حداقل چهار جلسه مشاوره نیاز است. اگر طی این جلسات از سمت مشاور تشخیص داده شود که فرد مراجعه کننده نیازمند به روان درمانی است، طبعا به تعداد جلسات بیشتری نیاز پیدا می کنید که می تواند تا حدود ۱۲ جلسه هم برسد.

آنچه باید درباره هزینه های مراجعه به روانشناس بدانید

مقدار هزینه ها در صورت نیاز به روانپزشک

در برخی موارد مداخله روانپزشک و دارو درمانی ضرورت پیدا می کند که در این صورت فرد با صنف دیگری در ارتباط خواهد بود. روانپزشکان با توجه به تعرفه سازمان نظام پزشکی، در بخش دولتی از حدود ۱۶ تا ۲۰ هزار تومان و در بخش خصوصی حدود ۵۰ هزار تومان از بیمار برای یک جلسه دریافت می کنند. طبیعی است که طول مدت ویزیت یک بیمار توسط روانپزشک با مدت زمان یک جلسه مشاوره کاملا متفاوت است، چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه.

آیا بیمه، بخشی از هزینه ها را قبول می کند؟

یکی از اساسی ترین مشکلات این حوزه این است که هنوز هیچ یک از خدمات سلامت روان تحت پوشش بیمه نیست مگر در مرحله ای که فرد به خدمات بیمارستانی و دارو محتاج باشد. به گفته احمد حاجبی، مدیرکل سلامت اجتماعی روان و اعتیاد وزارت بهداشت، مشکل عمده در ارتباط با بیماران روانی مزمن این است که در بیمارستان های روانپزشکی، بیماران روانی شدید در طول سال فقط می توانند از ۵۶ روز بیمه استفاده کنند و گاهی بیماران را به اجبار زود ترخیص می کنند چون بیشتر آنها توانایی پرداخت هزینه ها را ندارند.

با این حال دکتر عباسعلی اللهیاری رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در جریان نشست هم اندیشی آسیب شناسی واگذاری روانشناسی بالینی اعلام کرد در برنامه ششم توسعه که نهایی شده و به صحن علنی مجلس شورای اسلامی هم رفته، قرار بر این است که از سال ۹۶ خدمات روان درمانی و مشاوره هم به صورت پایه و هم تکمیلی مشمول بیمه شوند.

دسترسی به مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت روان

حدود چهار هزار نفر در سراسر کشور دارای پروانه اشتغال حرفه ای از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاور ه هستند که به گفته ریاست سازمان، این تعداد پاسخگوی نیازهای کشور نیست. به خاطر کمبود مراکز خدمات سلامت روان، همه مردم هم دسترسی به این خدمات ندراند. اگر شما به طور ناگهانی به دل درد عجیبی روبرو شوید، دسترسی شما به اولین پزشک عمومی کمتر از یک ساعت، و در صورت نیاز به متخصص در عرض چند ساعت فراهم می شود اما اگر شما احساس اضطراب شدید یا افسردگی کنید، وقت گرفتن از مراکز مشاوره حداقل یکی دو روز زمان می برد.

اگر مشکل شما در مرحله حادی باشد، مراحل درمان و مشاوره گاهی تا سه هفته هم زمان نیاز دارد. علاوه بر دور از دسترس بودن مراکز خدمات سلامت روان، کیفیت واحدی نیز بین این مراکز و متخصصان وجود ندارد و تفاوت بین کیفیت خدمات ارائه شده در این حوزه بسیار محسوس است.

به گفته خود کارشناسان این حوزه روند تربیتی روانشناسان با مشکل روبرو است یعنی دانش آموزان و دانشجویان این رشته در حین گذراندن دوره آکادمیک، تجربه کلینیکال پیدا نمی کنند و این موضوع در کیفیت کار ارائه شده کاملا حس می شود. البته برای فارغ التحصیلان دانشگاه های علوم پزشکی شرایط بهتری برای تجربه های عملی تحت نظر سرپرست وجود دارد. به همین منظور سازمان نظام روانشناسی به تازگی برای ارائه پروانه کار به فارغ التحصیلان این رشته، داشتن سابقه کارورزی زیر نظر اساتید را ضروری اعلام کرده که احتمالا تغییری جدی در کیفیت کار مشاوران جدید ایجاد خواهد کرد.

آنچه باید درباره هزینه های مراجعه به روانشناس بدانید

ویژگی های یک روانشناس و مشاور خوب چیست؟

هزینه های مشاوره و روانشناسی از یک سو و از سوی دیگر اعتماد مخاطب به دانش و راهکار ارائه شده عواملی هستند که روی انتخاب مشاور و روانشناس تاثیر می گذارند. می توان با تحقیق و جستجو از سوابق کاری و تحصیلی مشاور مطلع شد. روانشناس خوب از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، مجوز و پروانه و مهر رسمی دارد و مجوز خود را در معرض دید قرار می دهد.

یک روانشناس و مشاور خوب مشاوری است که شما با او راحتید و احساس امنیت دارید. با حوصله و بردبار است و برای درک مشکل شما عجول نبوده و کم حوصلگی نمی کند. روانشناس خوب و حرفه ای از حرف های شما تعجب نمی کند و شما را قضاوت نمی کند. یک مشاور خوب، ما را محکوم، سرزنش یا نصیحت نمی کند. رازدار است، به حوزه هایی که شما نخواسته اید وارد نمی شود، به جای شما تصمیم نمی گیرد، از استعداد شنوندگی بالایی برخوردار است و به شما اجازه می دهد راحت حرف بزنید.