ویژگی های یک مربی موفق

بسیاری از مربیان دوست دارند در امر کلاسداری موفق باشند و به قول معروف کلاسشان گل سر سبد باشد. بسیار هم تلاش میکنند، ولی موفق نمی شوند. در این قسمت، ما به ۱۷ عاملی اشاره میکنیم که در موفقیت یک معلم تاثیر بسزایی دارند.

۱_ تقوی:

اولین ویزگی یک مربی موفق تقوای الهی است. «تقوی» از ریشه «وقی» به معنای نگهداری و نگه داشتن و خویشتن داری است. از امام صادق پرسیدند تقوی چیست؟ فرود: اگر در بیابان پر از مار و عقرب بخواهی راه بروی چگونه راه میروی و چقدر مواظب هستی، این عمل را تقوی میگویند.

به عبارت ساده تر تقوی یعنی ترک محرمات و انجام واجبات. اولین شرط موفقیت مربی همین است که دامانش از گناهان و آلودگی ها پاک باشد تا کلاس درس و تعلیم و تربیتش مفید باشد.

۲_ اخلاص:

دومین و مهمترین ویژگی  یک مرب داشتن اخلاص است. اگر بخواهیم اخلاص را خیلی ساده و بدور از اصطلاحات و کلمات تخصصی معنا کنیم این است که در قبال انجام هر کاری توقع ستایش و تعریف و تشکر نداشته باشی و تقاضای اجر و پاداش از کسی نکنی. مربی هیچگاه نباید انجام این وظیفه خطیر را یک امتیاز و کسب و کار تلقی کند که موجب مزد و اجرشان میشود، بلکه تکلیفی است که هر مسلمان در حد توان خویش باید بدان اقدام کند. این مطلب در قران کریم از زبان پیامبران اینگونه مطرح گردیده است: «و من اجری از شما برای رسالتم نمی خواهم و چشم پاداش جز خدای عالم ندارم». بنابراین در منطق انبیا، آنان در مقابل زحمتها و تلاش های فراوان خود هیچگونه چشم داشت مادی و انتظار پاداش از مردم نداشتند.

۳_ تواضع:

یکی از صفات مربی موفق داشتن تواضع و فروتنی است. مربی موفق کسی است که خود را مزین به زینت تواضع و فروتنی نماید، مربی باید همانند درخت میوه دار باشد. درخت هر چه میوه اش بیشتر سرش پایین تر است. علم نباید برای او حجاب شود. مربی باید در برابر مردم بویژه شاگردانش در نهایت فروتنی باشد و اظهار منت نکند.

۴_ محبت:

معلم موفق مخصوصا در مقطع ابتدایی به این واقعیت پی برده که زیربنای رشد و تکامل بر زمزمه محبت استوار است. محیط مدرسه باید شرشاس از مهر و محبت باشد تا شاگرد در پرتو حرارت و گرمی آن به تلاش و کوشش بپردازد. از یاد نبریم که فداکاری، ایثار و ازخودگذشتگی زاییده مهر و محبت است.

معلمان غعزی باید توجه داشته باشند که دانش آموزان از آغوش گرم و بانشاط مادران و پدران راهی مدرسه شده اند و ممکن است یک بی اعتنایی و بی مهری کودک را از مدرسه گریزان سازد.

۵_ صداقت در گفتار:

از ویژگی های مهم یک مربی، داشتن صداقت در گفتار است. به عبارت دیگر اگر چیزی را نمی دانی با جرات بگویید نمی دانم و به قول معروف«لا آدری نصف العلم». اگر معلم و مربی اشتباه کند این جای شگفتی نیست؛ شگفتی آنجاست که اشتباه خود را تصحیح نکند از ترس اینکه مبادا آبروی علمی او ریخته شود و از این کار خودداری ورزد. آن کس که از صداقت در گفتار و صیرت خود میترسد بخاطر این است که فردی کم مایه و نیز فاقد تقوی و پارسایی است.

۶_ سوز و گداز:

اساسی ترین نشانه یک مربی موفق، برخورداری از سوز و گداز است. یک مربی باید نسبت به شاگردانش سوز داشته باشد و همانند شمع بسوزد و به دیگران روشنایی ببخشد. مربی موفق باید همه وجودش از این سوز و گداز سرشار باشد. اگر مربیان اگر معلمان ما از این سوز و گداز برخوردار باشند، محیط مدرسه همانند بهشت خواهد شد و از ناامیدی خبری نخواهد بود.

۷_هماهنگی رفتار با علم:

از دیگر صفات یک مربی موفق هماهنگی رفتار با علم اوست. مربی موفق کسی است که همواره میکوشد تا آگاهی های خود را ابتدا بکار گیرد. برای شنوندگان بسیار مهم است که آیا مربی به آن چه که میگوید عمل میکند یا خیر. به عبارت دیگر آیا هماهنگی بین علم و عمل او وجود دارد یا خیر. هر چه این هماهنگی بیشتر باشد، تاثیر صحبت‌های مربی بر متربیان بیشتر خواهد بود.

۸_ خوش سابقه:

یک مربی باید از سابقه برخوردار باشد تا سخنانش و درسش در متربیان موثر واقع افتد. اگر پیامبران الهی به عنوان مربیان جامعه در کار خود موفق بوده اند، این است که در زندگی خود هیچ سو سابقه ای نداشتند. در بعضی مواقع لازم است مربی، سابقه خود را در تدریس بیان کند که تاثیر بسزایی در آموزش تدریس دارد. بالعکس اگر دانش آموزان از سابقه سؤ مربی مطلع شوند، درس و بحث و تعلیم و تربیت در آنها اثر بخشی کمی خواهد داشت.

۹_ اخلاق حسنه:

یکی دیگر از ویژگی های یک مربی، داشتن اخلاق حسنه است، تیغ اخلاق حسنه بسیار برنده است. وقتی شاگردی جذب اخلاق نیک مربی شود، بسوی آن بسوی آن کمال و صاحبش کشانده خواهد شد. باصطلاح روانشناسی این ارتباط را همانندی گویند یعنی شاگرد میکوشد همانند معلم شود. همه شاگردان بدون اختیار تحت تاثیر اخلاق معلمان خود قرار میگیرند و به سمت او کشیده میشوند. اگر معلمی اخلاق بد داشته باشد، شاگرد نیز آن را یاد میگیرد؛ و اگر معلمی با انضباط باشد، شاگردان نیز تحت تاثیر قرار میگیرند و به او گرایش می یابند.

۱۰_ سعه صدر:

یکی از صفتص برتر یک معلم داشتن سعه صدر است. حضرت موسی زمانی که خواسن نزد فرعون برود به خدا گفت: خدابا، اگر قرار است معلم شوم و و عنوان معلمی را به من بسپاری، مرا دریا دل کن تا با مشکلات مبارزه کنم. مربی باید چنان روحیه ای داشته باشد که کوه مشکلات او را به زانو در نیاورد. در کلاسداری مشکلاتی بر سر راه مربی بوجود می‌آید و مربی موفق کسی است که با سعه صدر مشکلات را پشت سر بگذارد و همانند کوه استوار باشد.

۱۱_ شادابی و نشاط:

یکی از صفات خوب مربی موفق، داشتن روحیه نشاط و شادابی است که باعث زنده بودن کلاس ها و خسته نشدن دانش آموزان می شود. اگر معلم و مربی با قیافه و اخمو وارد کلاس شود، فکر می‌کنید چقدر در امر کلاسداری موفق خواهد بود. معلم نباید با چهره ای وارد کلاس شود که دانش آموزان با دیدنش دچار ناراحتی شوند. چهره معلم در تدریس و کلاسداری و برقراری ارتباط با دانش آموزان بسیار موثر است.

۱۲_ رسائی و روانی سخن:

رسائی و روانی سخن، بهترین ابزار تدریس معلم است. زیرا مستقیم ترین وسیله ارتباط او با کلاس است. اصولا بسیاری از افراد صدای مناسبی براب درس دادن ندارند؛ اما جز این، نکات دیگری نیز وجود دارد که به تشریح آنها می پردازیم:

کیفیت صدا: کیفیت صدا همان زیر و بم هایی است که یک صدا را از صدای دیگر متمایز می‌کند. پاره ای از صداها کیفیت خوبی دارند و بعضی نه. اما معلم میتواند از خشونت صدای خود کاسته و به دلنشینی صدای خود بیفزاید تا کلاس را خسته نکند.

رسایی صدا: مربی باید به گونه ای باشد که همه کلاس کلمات او را بخوبی بشناسد. بنابراین باید صدایش بگونه ای باشد که همه دانش آموزان صدای او را بشنوند. همچنین معلم برای اینکه رسایی سخن خود را وقف دهد، لازم است در حین تدریس گاهی بپرسد آیا همه صدای او را میشنوند. خلاصه اینکه صدای معلم در کلاس داری و میزان متربیان موثر است.

۱۳_ الگو و اسوه:

یکی از ویژگی های هر انسان الگو پذیری، بخصوص کودکان و نوجوانان، داشتن الگو و اسوه میباشد که همه افراد در زندگی دنبال آن هستند. اگر معلم در آنچه میگوید اسوه باشد، در امر تدریس هم بسیار موفق خواهد بود. معلم و مربی در همه زمینه ها، بویژه در اخلاق و کردار باید الگوی دانش آموزان باشد. حتی در نظم، لباس پوشیدن و سلام نمودن. مصداق بارز این مطلب سخن پیامبر است که میفرماید: «رب خورده منع رطب کی کند».

۱۴_ اشتیاق:

هیچ عاملی جز اشتیاق معلم در درس دادن نمی تواند توجه دانش آموزان را به مطالب تدریس و کلاس جلب کند.اشتیاق مثل یک بیماری مسری است که خیلی زود به دیگران سرایت می کند. شوق و اشتیاق مربی به تدریس و کلاس داری دانش آموزان را هم در یادگیری و حضور در کلاس مشتاق می کند. اگر مربی رمق و حالی نداشته باشد، وای به حال دانش آموزان به قول معروف مستمع صاحب سخن را بر سر شوق و ذوق و شاید چرت آورد، این امر اثر متقابل هم دارد. اگر معلم از سر شوق و علاقه سر کلاس برود، بطور حتم اثرات مثبت آن بسیار زیاد و در کار کلاس داری و تدریس هم موفق خواهد بود.

۱۵_ وفای به عهد:

وفای به عهد از صفات بارز یک مربی است که تاثیر زیادی در موفقیت و محبوبیت او دارد. یک معلم ضمن تدریس، گاه ناگزیر است با شاگردان خود قرار بگذارد، به عنوان مثال می گوید:

۱_ همه سوالات امتحانی من در متن کتاب است نه جای دیگر

۲_ اگر خوب درس بخوانید، هفته بعد به اردو میرویم

۳_ هر کس نمره بالاتری بگیرد به او جایزه میدهم.

حال معلم در ارتباط با این قرار ها چه رفتاری باید داشته باشد؟ اگر به قول خود وفا نکند چه اتفاقی می افتد؟ و اگر وفا کند چه اتفاقی می افتد؟

رسول خدا میفرماید: هرکه به خدا و روز قیامت ایمان دارد وقتی وعده میدهد وفا میکند.

۱۶_ رفق و مدارا:

کلمه رفق به معنای نرمی و سازگاری آمده است و کلمه رفیق نیز از همین ماده مشتق است. رفیق کسی است که برای دوستش همه سختی ها را تحمل میکند. بعضی از علما مدارا را اینطور معنی کرده اند: بدی های او را با خوبی پاسخ دادن، در مقابل پرخاشگزی پاسخ های دوستانه دادن و…

بین معلم و شاگرد باید مدارا و رفاقت حاکم باشد تا شاگرد آزادانه مشکلات خود را با معلم در میان بگذارد و علاوه بر درس و آموزش علوم، راه زندگی را نیز بیاموزد. اگر مربی بتواند با شاگرد رابطه ای صمیمانه برقرار کند و هر دو به هم اعتماد کنند. شاگرد در کار بسیار موفق خواهد بود.

۱۷_ عشق به تدریس:

معلمی شغل نیست، عشق است، اگر معلم عاشق باشد در کارش موفق خواهد بود. عشق به انسان انرژی می دهد.

البته عشق دو نوع است:

۱_ الهی-  آسمانی- معنوی- بسیجی

۲_حیوانی -زمینی- مادی- کاذب

مربی و معلم هم باید عاشق باشد، عاشق مربیگری، عاشق تدریس، عاشق تعلیم و تربیت و….