نقش خواب مناسب در یادگیری

یکی از عوامل مهم در چرخه تولید انرژی خواب مناسب می باشد. خواب و استراحت از نیاز های غیر قابل انکار بدن ما می باشد، زیرا بدن نمی تواند به طور شبانه روزی و بدون استراحت و در حال هوشیاری به فعالیت های خود ادامه بدهد، لذا زمانی را نیاز دارد که به ترمیم بافت های فرسوده بپردازد و انرژی از دست رفته را ذخیره کند. برای اینکه بدن در حین خواب انرزی بدست آورد و بافت های فرسوده ترمیم شوند، باید خواب ما از نظر کمیت و کیفیت استانداردهایی داشته باشد. استاندارد هایی که نقش مهمی در سلامت روحی و جسمی ما ایفا می کنند.

از نظر کمیت، بدن انسان در طول شبانه روز به ۶ تا ۸ ساعت خواب نیاز دارد. افراد جوان تر با ۶ ساعت خواب نیاز بدنشان برطرف می شود و هر چه سن بالاتر می رود، نیاز بدن به خواب بیشتر می شود و تا ۸ ساعت افزایش پیدا می کند. خواب به دو نوع تقسیم می شود.

خواب  NON REM:

قسمت اول خواب می باشد; یعنی به محض اینکه ما به خواب می رویم وارد خواب NON REM می شویم. این خواب نسبتا غیر عمیق است که ۴ مرحله دارد و از مرحله ۱ به ۴ به تدریج خواب عمیق تر می شود. این خواب بسیار استراحت بخش است. در این خواب کلیه اعمال حیاتی بدن از جمله فشار خون، تعداد نفس و.. ۱۰% کاهش می یابند. در نتیجه در طی این خواب انرژی ذخیره شده و خستگی بدن رفع می شود. این خواب به دلیل اینکه فعالیت های مغزی را کم می کند و در نوار مغزی امواج قوی و کم فرکانس ظاهر می شود، به این خواب خواب آهسته نیز می گویند.

خواب REM:

قسمت دوم خواب را تشکیل می دهد. یعنی بعد از ۴ خواب NON REM می باشد ولی در طی این خواب گاهی بیدار شدن خود به خودی اتفاق می افتد. بیدار کردن شخص در این خواب مشکل تر است، با وجود این، انسان معمولا در هنگام صبح در جریان این خواب بیدار می شود. مغز در جریان این خواب بسیار فعال است و متابولیسم مغز ممکن است تا ۲۰ درصد افزایش یابد به طوری که با وجود فعالیت بارز مغز، فرد کماکان در خواب به سر می برد. در این خواب ضربان قلب و تنفس اغلب نامنظم هستند و کلیه حیاتی بدن از جمله فشار خون، تعداد تنفس و… بالاتر از حد نرمال می باشند. لذا در طی این مرحله از خواب انرژی زیادی مصرف می شود و هر چقدر مدت زمان این خواب بیشتر باشد، انرژی بیشتری را ازدست داده و بیشتر خسته می شویم. همچنین در این خواب، خواب هایی را که می بینیم را به یاد می آوریم.

متاسفانه اشتباهی که خیلی از دانش آموزان مرتکب می شوند و شب ها بیدار مانده، تا دیر وقت درس می خوانند. این موضوع زمانی شکل فاجعه به خود می گیرد که دانش آموز در شب امتحان برای درس خواندن و یا به دلیل اضطراب ناشی از امتحان تا دیر وقت بیدار می ماند و در این حالت روز بعد توانایی ذهنی کاهش می یابد. به همین دلیل توصیه می شود که در فصل امتحانات خواب آرام و با کیفیتی داشته باشید تا انرژی مورد نیاز را بدست آورید. با توجه به توضیحاتی که ارائه شد متوجه شدید که خواب مناسب خوابی است که قسمت اعظم آن از خواب NON REM تشکیل شده باشد و برای اینکه قسمت عمده خواب ما این خواب باشد، اولین شرط این است که ساعت خواب و بیداری خود را طوری تنظیم کنید که قسمت وسط خواب حدود ساعت ۱۲ شب قرار بگیرد یعنی شب حد اکثر تا ساعت ۹ بخوابیم و صبح زود حداکثر تا ساعت ۵ از خواب بیدار شویم.

فواید خواب مناسب:

• قدرت تمرکز را افزایش می دهد.
• قدرت یادگیری و ثبت اطلاعات بالا می رود.
• هورمون های ضروری برای رشد ترشح می شود.
• سیستم ایمنی بدن تقویت می شود.
• متابولیسم بدن تنظیم می شود.
• بدن، بافت های فرسوده را ترمیم می کند.

مضرات خواب نامناسب:

• کاهش عملکرد های اجتماعی
• اختلالات روان شناختی
• کاهش سرعت تجزیه و تحلیل مغز
• کاهش قدرت تمرکز
• کاهش قدرت تصمیم گیری
• کاهش توانایی در بخاطر آوردن اطلاعات

نکات مهمی که با آن کیفیت خوابتان بالا می رود:

• عادت کنید هر شب در یک ساعت مشخص بخوابید و در روز در یک ساعت مشخص بیدار شوید.
• بهترین ساعت خواب ۹ شب و بهترین ساعت بیداری ۵ صبح است.
• سعی کنید در طول روز خودتان را خسته کنید. هر چقدر بیشتر در طول روز از خود کار بکشید خواب راحت تری خواهید داشت.
• شب، زمانی به رختخواب بروید که خوابتان می آید. بد ترین کار با چشم باز در رختخواب ماندن است.
• از خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی، صحبت با تلفن و… در اتاق خواب بپرهیزید.
• سعی کنید در طول روز اصلا نخوابید و اگر خیلی خسته هستید نهایت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه.
• در هنگام خواب; لباس خواب راحت، نخی و گشاد بپوشید.
• بهتر است در هنگام خواب هوای تازه در اتاق خواب جریان داشته باشد.
• هرگز شب گرسنه نخوابید.
• شام را سبک و حتما اول شب میل کنید.
• از خوردن شام سنگین بپرهیزید زیرا خواب را بهم می ریزد.