خط و انواع آن در طول تاریخ
مسلما خط پس از تکلم و زبان بوجود آمده است و فراز و نشیب های بسیاری نیز داشته است. سیر تکاملی آن را میتوان بطور خلاصه به این ترتیب بیان کرد:
خط تصویری: انسان در آغاز برای ثبت وقایع یا انتقال پیام تصاویری میکشید مثلا تصویر خورشید به معنی روز و تصویر ماه به معنی شب بود.
با پیشرفت تمدن و تکامل انسانها این تصاویرها ساده تر شدند و برای انتقال پیام ها سرعت عمل پیدا کرد و قراردادی برای انتقال پیام خطی بین خودشان بوجود آوردند، مهمترین این خط مجموعه علامت هائی است که در مصر بکار گرفته شد و بدان نام هیروگلیف (یا خط مقدس) نهاده اند که نقوش و علائمی روی برگهای پاپیروس میکشیدند.
خط هجائی: یا خط صوت نگار که برای هر صدائی علامتی را با کشیدن تصویر یا علائمی یا نقوش خاصی بکار گرفته و در واقع هجی کردن کلمات شروع شد مثلا برای فهماندن Believe از علامت زنبورBee و برگ leaf استفاده میشده است.
خط الفبایی: مرحله تکامل خط است که امروز با تغییراتی مورد استفاده قرار گرفته است و فنیقی ها و مصری ها و بابلی ها مخترعان این کتاب میباشند که بعدا توسط یونانی ها تکمیل و رواج یافته است و درواقع ریشه خط لاتین را تشکیل میدهد.
خط میخی: در نزد ایرانیان قدیم معمول بوده و آنرا از کلدانیان و قوم آرامی گرفته، تغییراتی به آن داده اند از چپ به راست نوشته میشود ۴۲ حرف داشته که بطور افقی و عمودی نوشته میشوند، از این خط سنگ نوشته های هخامنشیان را میتوان نام برد در این خط هر صدا علامت خاصی دارد که مجموع صداها ۲۱ حرف بودند، بایرون ولیزی نخستین کسی بود که خط میخی را کشف کرد.
خط پهلوی: که از آرامی گرفته شده بود، و بسیار مشکل هم بود، چون یک حرف باید چندین صدا داشته باشد، بیش از ۲۵ حرف نداشت و دو قسم هم بود، اشکانی ساسانی.
خط اوستایی: گرچه این خط از پهلوی اقتباس شده بود اما تغییرات فراوانی یافت. از جمله اینکه اعراب داخل حروف گردید و از چپ براست نوشته و خوانده میشد و ۲۴ حرف داشت.
خط آرامی: از خط میخی است که برخی از کتیبه های هخامنشیان بدان نوشته شده است.
خط سریانی: زبان‌های سریانی یکی از زبان‌های گروه شرقی زبان آرامی است که در دوران گذشته زبان علم بود. بسیاری از آثار علمی یونانی و پهلوی و عبری به این زبان برگردانده شده‌است. خط سریانی از فرزندان خط آرامی به‌شمار می‌آید. سریانیهای مقیم عراق خط خود را با چند قلم می‌نوشتند که از آن جمله، خط مشهور به سطرنجیلیمخصوص کتابت تورات و انجیل بوده است. عربها در قرن اول پس از اسلام این خط (سطرنجیلی) را از سریانی اقتباس کردند و یکی از وسائل پیشرفت آنان همین خط بوده‌است. بعدها خط کوفی از همان خط پدید آمد و هر دو خط از هر جهت بهم شبیه نیستند.
خط سغدی: که از خط آرامی اقتباس گردیده.
خط عربی: که از خط قبیله بنی سام بود که از خط سامی اقتباس شده بود.
خط مانی: که تلفیقی از خط آرامی و عربی بود.
خط کوفی: در کوفه رواج داشت تا اینکه از روی آن، خط نسخ و تعلیق و چندی بعد از روی تعلیق بوسیله میر علی تبریزی، خط نستعلیق بوجود آمد، و این خط بدست میر عماد حسینی قزوینی بسر حد کمال رسید(۲۵ حرف دارد.)
ابجد:
حروف ابجد عبارتند از:
ا ب ج د ه و ز ح ط ی ک
۱۲۳۴۵۶۷۸۹
ل م ن س ع ف ص ق ر ش
۳۰-۴۰-۵۰-۶۰-۷۰-۸۰-۹۰-۱۰۰-۲۰۰-۳۰۰
ت ث خ ذ ظ ض غ
۴۰۰-۵۰۰-۶۰۰-۷۰۰-۸۰۰-۹۰۰-۱۰۰۰
الفبای فارسی دارای ۳۲ حرف و الفبای عربی دارای ۲۸ حرف است (چ،پ،گ،ژ ندارد)
الفبای یونانی:
آلفا – بتا – گاما – دانا – اپسیلون – دتا – اتا – تتا – یوتا – گاتا – لامپدا – مونو – اکسی – اومیکرون – پی – رو – سیکما – توار – بسیلون – فی – خی – یسی – اومگا.
الفبای کرولال:
برای این نوع اشخاص یک سلسله حروف قراردادی بوسیله انگشتان دست بسته یا باز اختراع کرده اند که شامل ۲۵ حرف است و اشخاص کرو لال با این علائم میتوانند همه چیز را بنویسند و بخوانند.
الفبای نابینایان (Braills):
الفبای کوران برعکس کرو لال ها بوسیله نقطه ها و خطوط برجسته الفبایی اختراع شده است. الفبای برجسته را در سال ۱۸۵۲ لوی برایل فرانسوی ابداع کرد، خود او فرزند یک نعلبند فرانسوی بود که بر اثر ضربه درفش، چشمانش کور شد، اما در همان حال نابینایی الفبای برجسته ساخت که بنام او مشهور است.
الفبای تند نویسی (Shorthand):
این الفبا برای نوشتن نطقها و خطابه ها اختراع شده هر حرف آن مجموعا بجای دو و یا سه حرف گذاشته میشود و از خطوط موازی و نیم دایره ها تشکیل میگردد.
الفبای مورس (Morse):
الفبای مورس را، ساموئل مرس، نقاش و فیزیکدان آمریکایی (۱۷۷۱-۱۸۷۲) برای سهولت مخابرات، تلگراف اختراع نمود، و مرکب از خط و نقطه است. برای حروف ۳۷ علامت و برای اعداد و نقطه گذاری ۲۶ علامت گذاشته است. و امروز بوسیله دستگاه تله تایپ، با این سیستم ، نقطه ها و خطها از دستگاه فرستند، در دستگاه گیرنده نوشته شده و بصورت تلگراف آماده میشوند.
خط‌هایی که امروزه مورد استفادهٔ مردم دنیا قرار دارند عبارت اند از:
- لاتین (انگلیسی): Latin
- سیریلیک (روسی): Кириллица
- یونانی: Ελληνικά
- گرجی: ქართული (شامل آسومتاورولی، نوسخوریو مخدرولی)
- ارمنی: Հայերեն
- چینی: 汉字
- کانا (ژاپنی): 仮名 (شامل کانجی، هیراگانا و کاتاکانا)
- هانگول (کره‌ای): 한글
- عربی: العربیة
- عبری: עברית
- برهمایی (هندی): हिन्दी
- گعز (اتیوپیایی): ግዕዝ
- تهانا: ތާނަ
- کانادایی.
دیدگاه ها غیر فعال است.