از تربیت تا سیاست
چند وقت پیش برای انجام کاری به مغازه‌ای رفتم. صاحب آنجا پسر خردسالِ تقریبا سه ساله‌اش را هم با خود به محیط کارش آورده بود. پسرک که معلوم بود حوصله‌اش سر رفته و از محصور بودن در مغازه کلافه شده بود، درِ آنجا را باز می‌کند و سرش را با کنجکاوی بیرون می‌برد و به خیابان خیره می‌شود. مادرش که مشغول بود و نه می‌توانست او را سرگرم کند و نه جلویش را بگیرد، صدایش کرد و گفت:” …. جـــــــــان! بیا الان تلویزیون می‌خواد یک کارتون خیلی قشنگ پخش کنه!”
پسرک به حرف مادر اعتنایی نمی‌کند. شاید چون بارها آمده بود و کارتون قشنگی پخش نشده بود.
اینبار مادرش می‌گوید: “…. بیا الان بابا با ماشین از خیابون رد می‌شه تو رو می‌بره خونه‌ها!” پسرک با تردید لحظاتی به مادرش چشم می‌دوزد و باز با حسرت به خیابان نگاه می‌کند.
این بار مادر با لحنی جدی‌تر می‌گوید: ” …..! بیا تو! الان بچه‌دزد میاد تو رو می‌دزده‌ها! ”
پسرک این بار دچار تردید بیشتری می‌شود، انگار ترسیده ولی هنوز همانجا ایستاده و در را نبسته، مادرش که دیگر عصبانی شده بود، صدایش را بلند می‌کند و سر پسرش فریاد می‌کشد: “مگه با تو نیستم!! الان اگه بیام خفه‌ت می‌کنم!!!! ” و بعد چند گامی با تهدید سمت پسرش بر می‌دارد و اینبار پسرک در را از ترس می‌بندد!!!
تمام اینها شاید ۵ یا ۶ دقیقه هم طول نکشید. و من که ناظر این جمله‌ها و واکنش‌های آن پسر کوچک بودم با تحلیلی سطحی از کلام مادر به یک الگوی جالب رسیدم.
سیری از تطمیع با وعده‌های دروغین، تهدید به از دست دادن موقعیتِ نه چندان خوبِ حال و دچار شدن به شرایطی بدتر از شرایطِ حال در آینده، تهدید به دچار شدن به عقوبت و خطری نه چندان واقعی در آینده و در نهایت تهدید به آسیب و شاید تنبیه و آسیب بدنی و حتی کشته‌شدن در مرحله بعد!!!!
با خود اندیشیدم که چقدر این الگو آشناست.
براستی در اِشِل بزرگتر قدرتهای تمامیت خواه آیا همواره چنین نکرده‌اند؟
یکی از دلایل بازتولید استبداد ورزی و استبداد پذیری، سیستم تربیتی است که در خانه و مدرسه حاکم است. چرا که با استفاده از اِعمال قدرتِ زبان و نیز رفتار، ذهن مخاطب را شکل می‌دهد و آن را تحت کنترل و حتی انقیاد در می‌آورد. سلسله به هم پیوسته تطمیع تا تنبیه در خانه و در مدرسه، و نیز استفاده از شیوه سخنرانی- که یعنی هر چه را من می‌گویم مهم است و تو ساکت و بی‌حرف گوش می‌کنی و به یاد می‌سپاری- چه محصولی می‌تواند داشته باشد جز بازتولید نظامهای تمامیت‌خواه؟
با همان شیوه‌ها و همان گفتمان!
وقتی حتی مهر مادرانه‌مان در مواجهه با فرزند، تطمیع با وعده‌های خیالی و تهدید و نهایتا تنبیه است، هژمونیِ قدرت با هر که بخواهد سرکی به بیرون از وضعیت ملالت بار و حتی اسفناکِ حالِ خویش بکشد چه خواهد کرد؟
دیدگاه ها غیر فعال است.