اضطراب اجتماعی و راهکار درمان آن

اضطراب اجتماعی (به انگلیسی: social anxiety disorder) یا هراس اجتماعی نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی شناخته می‌شود و حداقل بخشی از فعالیت‌های روزمره شخص را مختل می‌کند.^[۱] اضطراب اجتماعی یک اختلال بسیار ناتوان کننده‌است که می‌تواند بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد را مختل کند. در موارد شدید، اضطراب اجتماعی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شکل چشمگیری کاهش دهد. بعضی از مبتلایان ممکن است هفته‌ها از خانه خارج نشوند یا از بسیاری موقعیت‌های اجتماعی مانند موقعیت‌های شغلی و تحصیلی خود صرف نظر کنند.

اضطراب اجتماعی می‌تواند از نوع خاص یا specific (زمانی که فقط برخی موقعیتهای اجتماعی خاص موجب اضطراب می‌شود. مثل سخنرانی در حضور جمع) یا از نوع فراگیر(Generalized) باشد. اضطراب اجتماعی فراگیر عموماً شامل نوعی نگرانی شدید، مزمن و پایدار می‌شود که فرد از قضاوت دیگران در مورد ظاهرش یا رفتارش و یا خجالت کشیدن و تحقیر شدن در حضور دیگران دارد. در حالی که شخص مبتلا معمولاً متوجه غیرمنطقی بودن یا زیاده روی در این احساس ترس و نگرانی می‌شود ولی غلبه کردن بر این ترس برایش بسیار سخت است. حداکثر حدود ۱۳٫۳ درصد مردم در مقطعی از زندگی خود معیارهای هراس اجتماعی را دارا هستند که نسبت مردان به زنان مبتلا ۲ به ۳ است.

علائم جسمی که معمولاً همراه اضطراب اجتماعی هستند شامل سرخ شدن، تعریق زیاد، لرزش، تپش قلب، احساس دل آشوب و لکنت زبان می‌شود. در موارد نگرانی و ترس شدید حملات اضطرابی(panic attack) نیز ممکن است اتفاق بیافتد. تشخیص و دخالت زودهنگام در این اختلال می‌تواند به حداقل شدن علائم و کند شدن پیشرفت آن کمک قابل توجهی کند و از بروز عوارض بعدی نظیر افسردگی شدید جلوگیری کند. بعضی از مبتلایان از الکل یا مواد مخدر و روانگردان برای کاهش ترس، افزایش اعتماد به نفس و عملکرد اجتماعی بهتر استفاده می‌کنند.

با توجه به اینکه این اختلال در بسیاری از نقاط جهان چندان شناخته شده نیست و ناشی از اختلالات شخصیتی فرض می‌شود مبتلایان به هراس اجتماعی معمولاً به خود درمانی روی می‌آورند. عامل دیگری که در این مسئله مؤثر است پرهیز مبتلایان از مراجعه به روانشناس به علت خود اختلال است. این مسایل احتمال اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان و تداخلات خطرناک دارویی را افزایش می‌دهد. فرد مبتلا را می‌توان به روشهای دارویی یا روان درمانی یا هر دو درمان کرد. تحقیقات نشان داده رفتار درمانیِ شناختی (cognitive behavior therapy) بصورت فردی یا گروهی در درمان اضطراب اجتماعی مؤثر است. هدف این روش تغییر الگوهای فکری و واکنش‌های فیزیکی فرد در موقعیت‌های اضطراب زای اجتماعی است. با وجود اینکه این روش‌ها امروزه به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیاری از مبتلایان به اضطراب شدید اجتماعی معتقدند این روش‌ها در موارد شدیدتر به تنهایی تأثیرگذار نیست و درمان‌های دارویی معمولاً نتایج بهتری به دنبال دارد.

از سال ۱۹۹۹ پس از آنکه برخی داروها برای درمان اضطراب اجتماعی مورد تأیید قرار گرفت و به بازار عرضه شد توجه به این اختلال در ایالات متحده آمریکا به طور گسترده‌ای افزایش یافته‌است. بخشی از داروهای تجویزی را داروهای ضد افسردگی(antidepressants) شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors یاSSRIs) مانند فلوکستین، پاروکستین (در ایران موجود نیست)، سرترالین و سیتالوپرام، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپینفرین (serotonin-norepinephrine reuptake inhibitors یا SNRIs) و مهار کننده‌های مونوآمینو اکسیداز (monoamine oxidase inhibitors یا MAOIs) تشکیل می‌دهند.

داروهای دیگری که معمولاً بدین منظور تجویز می‌شوند شامل بتا بلاکرها(beta-blockers) و بنزودیازپینها(benzodiazepines) و برخی ضدافسردگی‌های جدیدتر هستند. علیرغم اینکه SSRIها عوارض بسیار کمی دارند و بسیار امن هستند و به عنوان رده اول درمانی در اضطراب اجتماعی شناخته می‌شوند شواهد بسیاری نشان دهنده مؤثر نبودن این گروه از داروها در موارد شدید دارد. اخیراً شواهدی مبنی بر اختلال در سیستم دوپامینرژیک مبتلایان به اضطراب اجتماعی یافت شده‌است. بسیاری از مبتلایان به اضطراب اجتماعی نیز داروهای دوپامینرژیک مانند آمفتامینها را موثرترین داروها در برخورد کوتاه مدت با این اختلال می‌دانند. بنزودیازپینها و مهار کننده‌های مونوآمینواکسیداز نیز بسیار مؤثر گزارش شده‌اند. با این وجود خطرات احتمالی مهارکننده‌های مونوآمینو اکسیداز این داروها را به عنوان آخرین گزینه در درمان قرار می‌دهد.

درمانهای گیاهی بسیاری نیز در اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته‌است. برای مثال گیاهی به نام کاوا(kava) به عنوان درمان گیاهی اضطراب اجتماعی توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرده‌است هر چند نگرانیهایی هم در مورد آثار جانبی درمان با این گیاه وجود دارد.^[۳][۴]

اضطراب اجتماعی نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیتهای اجتماعی شناخته می‌شود. اضطراب اجتماعی حداقل بخشی از فعالیتهای روزمره شخص را مختل می‌کند. در واقع اختلال اضطراب اجتماعی بسیار ناتوان کننده‌ است و در موارد شدید اضطراب اجتماعی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تا حد نازلی کاهش دهد.

---

اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

اضطراب اجتماعی (social anxiety disorder) یا هراس اجتماعی نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیتهای اجتماعی شناخته می‌شود. اضطراب اجتماعی حداقل بخشی از فعالیتهای روزمره شخص را مختل می‌کند.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی به شدت نگران اینکه در مقابل افراد دیگر چه خواهند گفت هستند. این شامل طرز صحبت کردن دراجتماع با مردم در طول روز می باشد. اما بیشتر اوقات آنها قبل از صحبت کردن در اجتماع عصبی هستند.

ترس می تواند هفته ها یا ماه ها قبل از واقعه آغاز شود. این می تواند دلیلی باشد برای ضربان قلب شدید و عدم تمرکز. برای بعضی افراد،در بسیاری از مواقع ترس می تواند باعث بروز استرس شود. اختلال اضطراب اجتماعی بر زندگی روزمره شما تاثیر می گذارد. در اضطراب اجتماعی شما ممکن است استرس و ترس از دست دادن کار و شغل را نیز داشته باشید.

اضطراب اجتماعی در چه کسانی رخ می دهد؟

افراد در هر سنی، حتی کودکی، مبتلا به استرس می شوند. اضطراب اجتماعی به تدریج ظاهر می شود و علایم اولیه آن بیشتر بین کودکی و میان سالی رخ می دهد. اختلال اضطراب اجتماعی در زنان دو برابر مردان رخ می دهد.

چه عاملی باعث ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی می شود؟

اضطراب اجتماعی,اختلال اضطراب اجتماعی,افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی باعث نگرانی فرد نسبت به قضاوت دیگران در مورد خود می شود

این افراد هنگام تعاملات اجتماعی از این می ترسند که کاری انجام دهند یا علائم اضطرابی شان را به گونه ای بروز دهند که باعث قضاوت منفی دیگران شوند. یعنی نگران این هستند که اشتباهی کنند و شرمنده شوند یا مورد تمسخر واقع شده و طرد شوند و مورد اهانت قرار گیرند و این ترس و اضطراب به صورت قابل توجهی بیشتر از آن چیزی است که از موقعیت اجتماعی مذکور و زمینه فرهنگی- اجتماعی فرد انتظار می رود.

موقعیت ها می توانند بیشترین ترس و اضطراب را ایجاد کنند

در مطالعه هایی که در این زمینه انجام شده، بیشترین موقعیت هایی که می توانستند ترس را به وجود آورند به این شکل مشخص شده است:

• صحبت کردن در مقابل یک جمع ناآشنا یا غریبه

• پاسخ دادن به سوالات در کلاس

• صحبت کردن در مقابل بزرگ ترها و افراد مهم

• گزارش دادن شفاهی یا بلند روخوانی کردن

• مهمانی های شبانه

اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن چه تفاوتی دارد؟

گرچه برخی بر این عقیده اند که خجالتی بودن ممکن است با اضطراب اجتماعی همراه باشد، اما داده های اخیر کمیته ملی هم ابتلایی ها نشان می دهد که فقط ۱۲ درصد از نوجوانان خجالتی معیارهای اضطراب اجتماعی را دارند از طرفی حدود ۷۰ درصد از نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی به اشتباه، خود را به صورت خجالتی می شناسند.

علائم اختلال اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی: علائم عاطفی

اختلال اضطراب اجتماعی,اضطراب اجتماعی,علائم اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی باعث ایجاد اختلال در توانایی تفکر فرد می گردد

نشانه اصلی اختلال اضطراب اجتماعی تنش و اضطراب دایمی و بیش از حد است. شاید نتوانید بگویید که چرا احساس تنش می کنید یا شاید در مورد مسایل عادی مثل درآمد، روابط خانوادگی یا سلامتی خود بیش از حد نگران باشید.

همه این علایم استرس زا در خواب و توانایی درست فکر کردن اختلال ایجاد می کند. شاید به دلیل بدخوابی یا همین بیماری اضطراب اجتماعی احساس ناخوشایندی داشته باشید.

*اضطراب اجتماعی: علائم جسمانی

اختلال اضطراب اجتماعی,اضطراب اجتماعی,علائم اختلال اضطراب اجتماعی

اضطراب ناشی از بیماریهای جسمانی در اضطراب اجتماعی تاثیر گذار است

بیماری های جسمی معمولا با اضطراب زیادی همراه هستند که عبارتند از:

¤ انقباض یا درد ماهیچه

¤ سردرد

¤ تهوع یا اسهال

¤ لرزش یا کشش عضلات

*اضطراب اجتماعی یا نگرانی های روزمره

اکثر افراد زمانی را به نگران بودن در مورد مشکلات خود می گذرانند، مسایلی مثل صورت حساب ها، پیشنهادهای شغلی یا روابط خانوادگی درحال تغییر. چیزی که اختلال اضطراب اجتماعی را متمایز می کند، نوعی احساس نگرانی است که نمی توانید آن را متوقف کنید. حتی اگر لحظات خوشی را نیز داشته باشید، احساس می کنید، آرامش غیرممکن است. در موارد حاد، اختلال اضطراب اجتماعی در کار، روابط خانوادگی و فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند.

اضطراب اجتماعی کودکان و بزرگسالان چه تفاوتی دارد؟

اضطراب اجتماعی,اختلال اضطراب اجتماعی,اضطراب اجتماعی در کودکان

برای کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی فعالیت های اجتماعی و دوست پیدا کردن مشکل است

از آنجا که کودکان معمولا در برابر بزرگسالان، به خصوص بزرگسالانی که نگران قضاوتشان هستند مضطرب می شوند، یکی از معیارهایی که در کودکان به ما کمک می کند که اضطراب اجتماعی را تشخیص دهیم این است که در کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی این ترس و اختلال اضطراب اجتماعی فقط در برابر بزرگترها بروز نمی کند بلکه در موقعیت هایی که همسالان و همتایان کودک هستند نیز بروز می کند.

نکته دیگر اینکه مواجهه با موقعیت ترسناک اجتماعی یا موقعیتی که فرد را در معرض دید قرار می دهد، در کودکان می تواند خود را به صورت گریه کردن، قشقرق راه انداختن، چسبیدن به مراقب، میخکوب شدن، لرزیدن، یا امتناع از صحبت کردن نشان دهد.

برای کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی دوست پیدا کردن یا عضو گروهی بودن، یا بیان احساسات به صورت خودگزارش دهی، کار مشکلی است. در موقعیت ترس آور، کودک متبلا به اضطراب اجتماعی احساسات آزاردهنده ای چون خجالت و طردشدگی را به شدت تجربه می کند و پاسخ های این کودکان نشانه تمرکز افکار منفی این کودکان درباره خودشان است.

اضطراب اجتماعی و عوارض آن

اضطراب اجتماعی,اختلال اضطراب اجتماعی,عوارض اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی می تواند زمینه ساز اختلالات اضطرابی دیگری نیز باشد

احتمال دارد افرادی که مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند به افسردگی، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر مبتلا شوند. اگر یکی از این بیماری ها علاوه بر اضطراب اجتماعی پیش بیاید، به یک طرح درمانی دیگری نیز نیاز خواهد بود. معمولا افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، به اختلالات اضطرابی دیگری نیز مبتلا هستند که عبارتند از:

• اختلال هراس

• اختلال استرس پس از سانحه

• اختلال وسواس جبری و ترس از اجتماع.

اضطراب اجتماعی چگونه تشخیص داده می شود؟

اختلال اضطراب اجتماعی،اضطراب اجتماعی،علائم اضطراب اجتماعی

علائم اضطراب اجتماعی باید همیشگی باشند و یا حداقل به مدت ۶ ماه طول کشیده باشند

علائم اصلی اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی، ترس معنادار و دائمی از یک یا چند موقعیت اجتماعی است که باعث تعاملات اجتماعی می شود (مثل محاوره با افراد دیگر) یا تحت نظر قرار گرفتن را ممکن می کنند (مانند در معرض دید قرار گرفتن هنگام غذا خوردن در رستوران) و فرد از اینکه به خاطر نشان دادن اضطرابش رفتاری را بروز دهد که باعث قضاوت منفی دیگران شود، می ترسد. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی ممکن است فعالانه از این موقعیت ها اجتناب کنند یا هنگام مواجهه با این موقعیت ها دچار ترس و اضطراب شدیدی شوند.

نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که ترس یا اضطراب نباید به دلیل وجود شرایط پزشکی دیگری مثل بدشکلی ها یا چاقی مفرط یا بدریختی ناشی از سوختگی یا جراحت که ممکن است هر فردی را کمی نگران قضاوت دیگران کند، این ترس و اضطراب یا اجتناب بسیار افراطی باشد. این علائم اضطراب اجتماعی باید همیشگی باشند و یا حداقل به مدت ۶ ماه طول کشیده و به طور مشخصی باعث اختلال در تعاملات اجتماعی و عملکرد فرد شده باشند.

اضطراب اجتماعی و راه های درمان

♦ درمان اضطراب اجتماعی: روان درمانی

اضطراب اجتماعی,اضطراب اجتماعی چیست,درمان اضطراب اجتماعی

در درمان اضطراب اجتماعی ترکیبی از دارو و درمان رفتاری پیشنهاد می شود

یک روش گفتگو درمانی در درمان اضطراب اجتماعی بسیار موثر است که به آن درمان رفتاری شناختی می گویند. یک مشاور به شما کمک می کند تا افکار و اعمال منفی خود را شناسایی کنید. درمان رفتاری شناختی برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی تاحدی به معنی نوشتن تکلیف است یعنی افکاری را که منجر به اضطراب زیاد می شوند، می نویسید.

یک بخش دیگر درمان اضطراب اجتماعی تکنینک های آرامش بخش است که با این روش ها افراد سه تا چهار ماه احساس بهتری خواهند داشت. ترکیبی از دارو و درمان رفتاری شناختی بهترین راهکار درمان برای اضطراب اجتماعی است.

♦ درمان اضطراب اجتماعی: دارو

اضطراب اجتماعی,اختلال اضطراب اجتماعی,درمان اضطراب اجتماعی

در درمان اضطراب اجتماعی دارو ها می توانند نقش تکمیلی داشته باشند

برخی از داروهای ضدافسردگی به پایین آوردن اضطراب و درمان اضطراب اجتماعی کمک می کنند که نام تجاری آن ها سیمباتلا، ایفکسر، لگزاپرو و پاکسیل است. با مصرف این داروها سه تا شش هفته بعد، احساس خوبی پیدا خواهید کرد.

شاید پزشک شما برای مدت کوتاهی، بنزودیازپین تجویز کند که نام های تجاری آن آتیوان، کلونوپین، والیوم و زاناکس است. احتمال دارد با مصرف این دارو ها به آن ها وابسته شوید. داروی جدیدتر بوسپار است که در درمان اختلال اضطراب اجتماعی تجویز می شود. قبل از مصرف این داروها با پزشک خود درمورد معایب و محاسن آن ها صحبت کنید.

♦ اضطراب اجتماعی و مراقبت های لازم در صورت ابتلا

اختلال اضطراب اجتماعی,اضطراب اجتماعی,مراقبت در اضطراب اجتماعی

در درمان اختلال اضطرابی ورزش و تغذیه سالم نقش اساسی دارند

با ایجاد چند تغییر کوچک در عادات خود می توانید در جهت درمان اختلال اضطراب اجتماعی حرکت کنید. از مصرف کافئین، داروهای بدون نسخه، حتی داروی سرماخوردگی، اجتناب کنید. چون این داروها می تواند علایم اضطراب و در نتیجه اختلال اضطراب اجتماعی را تشدید کند.

سعی کنید استراحت کافی داشته باشید و غذاهای سالم مصرف کنید. از فنون آرام کننده مثل یوگا یا مدیتیشن استفاده کنید. حتما ورزش کنید؛ شواهدی وجود دارد که فعالیت متعادل فیزیکی اثر آرام بخشی دارد.

♦ درمان های گیاهی اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی,اختلال اضطراب اجتماعی,گیاهان دارویی

درمان گیاهی اضطراب اجتماعی بایستی زیر نظر پزشک باشد

شواهدی وجود دارد که کاوا، در میان درمان های گیاهی، به درمان استرس و در نتیجه اضطراب اجتماعی به صورت کم تا متوسط کمک می کند. شواهد کافی وجود ندارد که بتوان گفت سنبل الطیب به کاهش علایم اختلال اضطراب اجتماعی کمک می کند. اما قبل از آغاز هرنوع درمان گیاهی اضطراب اجتماعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی از درمان ها برای اختلال اضطراب اجتماعی، اثرات جانبی دارند یا با دارو های شیمیایی واکنش می دهند.

منبع: برترین ها