در دست گرفتن اختیار حواس با بالا رفتن سن
تاثیر گذاری بر دیگران و تاثیر پذیری از آنها یکی از واقعیت های زندگی است. در واقع این تاثیر متقابل خود زندگی است. کوهی از شواهد حاکی از آن است که هر چه ظرفیت خود را برای این تاثیر متقابل بیشتر کنیم، در زندگی احساس رضایت بیشتری خواهیم داشت. حواس ما _ شنوایی، بینایی، چشایی، لامسه و بویایی به ما این امکان را می دهد که با دیگران ارتباطی متقابل برقرار کنیم. قابلیت های حسی به ما کمک می کنند که کیفیت زندگی ما را در هر سنی حفظ کنیم مخصوصا وقتی که سنمان بالاتر می رود. نظرخواهی ای که اخیرا از ۵۷۶ سالمند با میانگین سنی ۷۸ سال انجام شده، نشان می دهد که در ۱۸ درصد آن ها حس بینایی آسیب دیده و در ۶۴ درصد حس شنوایی رو به زوال گذاشته است. حواس امکان مستقل بودن را فراهم می آورد. از دست دادن یا آسیب دیدن حواس منجر به وابستگی ما به دیگران می شود. در واقع، از دست دادن حس بینایی و تعادل، بدون شک، احتمال زمین خوردن شخص را افزایش می دهد و زمین خوردن هم ممکن است کشنده باشد، حال مستقیم یا غیر مستقیم.
اغلب اوقات، آسیب دیدگی حواس بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و تعادل مردم به خودپیری نسبت داده می شود. پزشکان دو اصطلاح برای دو نوع آسیب دیدگی حسی به دلیل پیری دارند: پیرچشمی معادل آسیب دیدگی حس بینایی و پیرگوشی معادل آسیب دیدگی حس شنوایی. هر دو این اصطلاحات متضمن این واقعیت است که بالا رفتن سن سبب آسیب دیدگی حواس می شود ولی اگر کاهش حواس و تعادل در اصل بر اثر پیری نباشد، آیا لازم نیست که در گروه دیگری دسته بندی شود؟
محققین می گویند که مراقبت از حواس، یکی از مهم ترین راه های رسیدن به عمر طولانی و مفید است که البته بیش از هر چیز از آن غفلت شده است. اگر ما به همان اندازه که به دندان ها و مدل موهایمان توجه می کنیم، به حواسمان اهمیت می دادیم وضع همگی مان بهتر از این بود. نه اینکه دندان و موها مهم نباشد، بلکه در سلسله مراتب اهمیت، بینایی و شنوایی اهمیت بیشتری دارند. غفلت کلی ما از حواسمان مثالی است برای قانون زیمرمن در جراحی: هیچ کس نمی داند که چه موقع همه چیز مرتب است. بررسی ها نشان می دهد که ما تا وقتی ۷۰ درصد قابلیت حسی مان را از دست نداده ایم، دچار نگرانی نسبت به این مسئله نمی شویم که ممکن است مشکلی در کار باشد ولی حتی همان موقع هم بسیاری از مردم فورا برای حل مشکل خود اقدام نمی کنند. میلیون ها نفر از افرادی که بطور حتم نیاز دارند و می توانند از کمک قابل دسترسی به راحتی بهره ببرند، از اولین تماس تلفنی با معالج سر باز می زنند، چرا؟ بسیاری از آنها مشکل خود را انکار میکنند. مردم دوست ندارند که عینک بزنند یا از سمعک استفاده کنند زیرا برای مثال آنها بر این باورند که نیاز به سمعک، نشانه پیری و رو به زوال رفتن است و این چیزی است که فقط برای دیگران رخ می دهد. شما با بالا رفتن سنتان باید به حواستان اهمیت دهید، برای آنها ارزش قائل شوید و از آنها مراقبت و ترمیمشان کنید. اگر با مشکلی مواجه شدید، برای تشخیص آن به پزشک مراجعه کنید و بدانید که چه چیزهایی را باید بپذیرید و چه چیزهایی را می توانید تغییر دهید.
شواهد رو به افزایش حاکی از آن است که مجموعه صدمات ناشی از نور خورشید یا آلودگی صوتی یکی از عواملی موثر در تضعیف بینایی و شنوایی است. استفاده نادرست هم، که ناشی از آسیب دیدن دستگاه تعادلی است، روی تعادل ما تاثیر میگذارد. بخش اعظمی از آسیب هایی که سابقاً اجزای جدایی ناپذیر و غیر قابل اجتناب پیری تلقی می شدند، امروزه در زمره آسیب هایی قرار گرفته اند که با یک راهکار درمان یا پیشگیری قابل جبرانند. پس چگونه می توانیم از حواس و تعادل خود با بالا رفتن سن مراقبت کنیم؟ ادامه را از دست ندهید:
مراقبت از حس بینایی تان:
آسیب دیدگی حس بینای، وحشتناک ترین مشکل حسی است و بسیار شایع هم هست. بررسی ها نشان می دهد که بطور میانگین، در ۱۱ درصد افراد بالای ۶۵ سال، عملکرد بینایی به نوعی دچار آسیب شده است. این رقم برای گروه افراد بین ۷۵ تا ۸۵ سال به ۲۱ درصد افزایش می یابد و برای آنهایی که بالای ۸۵ سال سن دارند به ۴۲ درصد می رسد. میانگین سنی ای که در آن عینک مطالعه ضرورت پیدا می کند، ۴۵ سال است. فهرست چیز هایی که ممکن است تاثیر مخربی روی چشم ها بگذارد، طولانی است و خوشبختانه اکثر آنها در صورتی که به موقع تشخیص داده شوند قابل کنترلند، شدیداً توصیه می شود که تمام افراد بالای ۶۰ سال، مرتباً به پزشک مراجعه کنند. با در پیش گرفتن یک برنامه معاینه منظم و مداوم، پزشک شما متوجه هر آسیب و ضعف بینایی در چشم شما خواهد شد. در صورت بروز تغییرات ناگهانی در دید، داشتن درد چشم، برق زدن نوری در چشم ها یا دید دوتایی باید سریع به پزشک مراجعه کنید. دید چشم بقدری ارزشمند است که تعلل و انکار آن، به هیچ دلیلی، جایز نیست. همچنین آنهایی که از نظر بدنی در شرایط بهتری هستند، قدرت دید و شنوایی بهتری هم دارند. با توجه به فواید همه جانبه ورزش کردن، اگر چیزی به سادگی و ارزانی برنامه ای ورزشی بتواند حتی بخش کوچکی از آسیب های حسی ناشی از پیری را جبران کند، در آن صورت شما برای ورزش کردن یک دلیل دیگر هم دارید.
مراقبت از حس شنوایی تان:
مشکل شنوایی یا از دست دادن نسبی شنوایی در میلیون ها نفر از سالمندان شایع است و بسیاری از سالمندان هم انکار می کنند که اصلا دچار چنین مشکلی هستند. تخمین زده اند که ۷۰ درصد افرادی که باید از سمعک استفاده کنند، سمعک نمی خرند. جای بسی تاسف است، چون این مسئله در سطح گسترده ای رواج دارد. امروزه اکثر متخصصان بر این عقیده اند که اگر مردم در معرض صداهای بلند و آلودگی های صوتی قرار نداشتند، شنوایی شان آسیب نمی دید. از دست دادن شنوایی بر اثر آلودگی صوتی بسیار شایع است. میزان بلندی صدا را بر حسب دسی بل اندازه گیری می کنند. بلندی صدا در یک مکالمه معمولی، ۴۰ دسی بل، پارس سگ۸۰، زنگ تلفن ۹۰، در ابزار آلات سنگین و کنسرت موسیقی راک ۱۰۰ و ترقه یا شلیک اسلحه ۱۷۰ دسی بل است. البته فقط شدت صدا نیست که تاثیر گذار است، تداوم آن هم موثر است. هر چند که برخی مشکلات حاد شنوایی ممکن است موقتی باشد، اکثر صدمات ناشی از آلودگی صوتی، روی هم جمع شده و منجر به آسیب دیدن شنوایی در سنین بالا می شوند. یکی صدای انفجار بلند روی بافت تشکیل دهنده گوش های حساس اثر می گذارد. دو صدای انفجار بلند، دو اثر روی آن می گذارد. و این صدمات همچنان ادامه می یابد تا جایی که گوش شما بیش از آن صدمه می بیند که بتواند درست کار کند. بنابراین از آنجایی که آلودگی صوتی نقش اصلی را در بروز ناشنوایی بازی می کند، شما باید از قرار گرفتن در معرض سر و صدای زیاد بپرهیزید.
همچنین فراموش نکنید که همیشه چرک گوش خود را پاک کنید. بدون شک بسیاری از سالمندان به دلیل از دست دادن شنوایی خود در رنج و عذابند فقط به این دلیل که گوش هایشان پر از چرک گوش است که می توان به آسانی آنها را پاک کرد. کمی آب و صابون و یک سرنگ پلاستیکی تنها چیزی است که برای تمیز نگه داشتن گوش ها لازم است. اگر این موثر نبود، از قطره های گوش یا دبراکس استفاده کنید که قوی ترند. اگر این روش ها هم کارآمد نبودند به احتمال زیاد باید به دستیار پزشکان یا پرستار مراجعه کنید که در خارج کردن چرک گوشت مهارت دارند. گاهی نیز شنوایی با سوت کشیدن گوش یا همان وِزوِز گوش همراه است. در ۳۰ درصد افراد بالای ۵۵ سال، گوش نسبتا سوت می کشد. فشار خون بالا، فشار روحی، آسپرین، کافئین و سایر داروها ممکن است باعث ایجاد صداهایی در گوش شوند که بسیار آزار دهنده می شوند. غالباً درمان این صداها مشکل است و برای درمان باید به متخصص شنوایی مراجعه کنید.
کنترل تعادل:
از آنجا که تعادل حس دیگری است و تا حدودی با آناتومی گوش پیوند دارد، اغلب از دست دادن حس شنوایی این حس هم آسیب می بیند. تعادل بستگی به عملکرد اعضای مختلفی دارد از جمله مغز، چشم ها، ستون فقرات، ماهیچه ها و… وقتی این نظام پیچیده کار خودش را انجام بدهد، ما تعادل خود را تحت هر شرایط نامساعدی حفظ می کنیم ولی وقتی قسمتی از این نظام دچار اختلال شود، خطر عدم تعادل و زمین خوردن ما را تهدید می کند.
اغلب یک بار افتادن ما را برای اولین بار متوجه مشکل می کند. بدون شک بالا رفتن سن، قابلیت ما در تشخیص و درک لرزش پایین می آید. باز هم شواهدی حاکی از آن است که می توان با حرکات ورزشی ساده ای مثل حرکات کششی و تقویت ماهیچه ها، تعادل خود را بهبود ببخشید.
سرگیجه نیز یکی از انواع شدیداً آزار دهنده عدم تعدل است. تعدا زیادی از سالمندان دچار سرگیجه شدید هستند. با انجام دادن حرکات ورزشی مخصوص سر که می توانید آنها را از پزشک یا متخصص گوش و حلق بگیرید، می توانید تا حد زیادی از تاثیرات آزار دهنده سرگیجه جلوگیری کرد.
بررسی حواس بویایی و چشایی:
ما چیز زیادی در مورد جزئیات مربوط به حواس بویایی و چشایی و نحوه تغیرات آن ها با بالا رفتن سن نمی دانیم. ما می دانیم که ۱۰۰۰ پروتئین تشخیص و درک بو در بینی وجود دارد که سبب می شود که دستگاه بویایی ما دقت بالایی داشته باشد. با بالا رفتن سن هم قابلیت تشخیص بویایی با شدت کاهش می یابد. همین امر در مورد حس چشایی نیز صدق می کند. ممکن است در سنین جوانی غذاهای خاصی به نظر ما بسیار تلخ باشند ولی با بالا رفتن سنمان شاید دیگر بنظرمان تلخ نیایند. افرادی که در تشخیص طعم غذا، نوشیدنی و عطر ها تبحر دارند ادعا می کنند که دچار چنین مشکلی نمی شوند، ولی هنوز معلوم نیست که آیا اصطلاح «اگر ازش استفاده نکنی، از دستت رفته» در مورد این حواس هم صادق هست یا نه.
سیگار کشیدن به حواس چشایی و بویایی صدمه می زند، درست مثل همه چیزهای دیگر. اگر قابلیت بویایی و چشایی ان به شدت کاهش یابد، در نهایت دیگر از خوردن چندان لذت نخواهید برد. اگر فکر می کنید که حواس چشایی و بویایی تان آسیب دیده، از پزشکتان بخواهید که دندان ها یا داروهایی را که مصرف می کنید را بررسی کند. گاهی ممکن است ماده ای که با آن دندان ها را پر یا بیماری های لثه را درمان می کنند، سبب تغییر قابلیت چشایی فرد شود.
حفظ خلاقیت با بالا رفتن سن:
خلاقیت هر چند که جزء حواس پنج گانه به حساب نمی آید، روش بسیار مهمی در تحریک و درگیر نگه داشتن حواس است. یک ذهن خلاق، چشم ها و گوش های شما را تیز تر نگه می دارد. با افزایش تجربه تان از طریق خلاقیت، بیشتر می بینید، بیشتر می شنوید، و بیشتر احساس می کنید. گرچه، یکی از چیزهایی که با پیر شدن از شما انتظار نمی رود، خلاق بودن است.
ما برای اینکه با بالا رفتن سنمان، آتش خلاقیتمان همچنان جرقه بزند از چه نوع راهکار هایی می توانیم بهره ببریم؟ هیچ کس هرگز برای خلاقیت بیش از حد جوان یا بیش از اندازه پیر نیست. حس اعتماد به توانایی خود در خلق کردن برای تمامی سنین ضروری است. اگر ما با رسیدن به سنی خاص، تعهد خود را نسبت به خودمان مبنی بر خلاق باقی ماندن فراموش کنیم، در آن صورت کل طرح زندگی مان رو به زوال و کیفیت زندگی مان پایین می آید. در ادامه به نکاتی می پردازیم برای خلاق ماندن تا آخرین روزی که نفس می کشید:
۱_ مسئولیتی را که نسبت به خلاق باقی ماندن بر دوش دارید، با مرور دائم مهارت ها و نیازمندی هایتان بپذیرید.
۲_ به توانایی خود در خلق چیزی ارزشمند که بادوام، پرورش دهنده و آموزنده باشد و موجبات آسایش دیگران را فراهم کند ایمان داشته باشید.
۳_ تلاش هایتان را بر اساس الگوی افرادی که برایشان احترام قائلید، سازماندهی کنید و پیش ببرید.
۴_ ایده هایتان را برای ارزیابی تاثیر بالقوه شان، در بازار ارزیابی کنید.
۵_ به دنبال چیزی باشید که امکان آنرا دارد که تبدیل به چیزی کاملاً مطمئن شود.
۶_ به روند سیاسی کار توجه کنید و به فکر آیندگان نیز باشید.
۷_ کاری کنید که خودتان هم شگفت زده و غافلگیر شوید.
دیدگاه ها غیر فعال است.